Termin „personal branding”, czyli kreowanie marki osobistej, pojawił się w świadomości biznesowej stosunkowo niedawno, wraz z rozwojem mediów społecznościowych. Jednak budowanie osobistego wizerunku towarzyszyło menedżerom od zawsze, choć liderzy nie czynili tego w sposób usystematyzowany i w pełni świadomy. Dopiero media społecznościowe sprawiły, że pozycjonowanie w sieci stało się kluczowym czynnikiem decydującym o karierze.
Aby ocenić, czy i jak polscy menedżerowie budują swoje pozycjonowanie na rynku, przeprowadziliśmy ankietę wśród ponad 200 osób na poziomie dyrektora zarządzającego. Przeanalizowaliśmy statystycznie, jakie konkretnie aktywności podejmują, i odnieśliśmy to do liczby otrzymywanych przez nich ofert pracy za pośrednictwem portali społecznościowych. Okazało się, że na liczbę ofert wpływają trzy aktywności statystycznie istotne dla pracodawców: opracowanie wizji swojego rozwoju zawodowego, networking strategiczny oraz ciągła autorefleksja.
W 2015 roku 14 milionów Polaków zostało uznanych za aktywnych użytkowników mediów społecznościowych, którzy poświęcają średnio dwie godziny w ciągu dnia na różne aktywności na platformach takich jak Facebook czy LinkedIn. Popularność tych portali sprawia, że menedżerowie mają niskokosztowe narzędzie do pozycjonowania siebie na rynku pracy. Mimo to znacząca część menedżerów nie decyduje się na obecność w mediach społecznościowych. Jako przyczyny podają brak czasu (co w praktyce oznacza uznanie tej aktywności za mało istotną) lub chęć zachowania prywatności. Niestety, brak profilu na portalu społecznościowym nie oznacza, że informacje pośrednio lub bezpośrednio dotyczące danego menedżera będą niedostępne dla innych. Okazuje się, że często takie informacje i tak pojawiają się w Internecie mimo woli osoby ceniącej prywatność. Należy podkreślić, że (wbrew przekonaniu wielu menedżerów) nieobecność na platformie społecznościowej nie zapewnia prywatności. Oznacza natomiast przyzwolenie na to, aby inni ludzie lub przypadek budowali powszechnie dostępną wiedzę na nasz temat.
Jakie korzyści może odnieść menedżer, rejestrując się na portalu takim jak LinkedIn, Xing czy GoldenLine? Otóż zyskuje pełną kontrolę nad informacjami, które pojawiają się na pierwszych miejscach w wyszukiwarkach internetowych po wpisaniu jego imienia i nazwiska. Klienci, dostawcy, partnerzy biznesowi oraz rekruterzy praktycznie zawsze przed kontaktem lub spotkaniem sprawdzają informacje w Internecie. Obecność na właściwie wybranej platformie społecznościowej w ogromnym stopniu umożliwia przekazywanie dokładnie tych informacji, które menedżer chciałby przekazać potencjalnym odbiorcom.
Wykorzystaj social media do rozwoju swojej kariery » >
Obecność na portalu społecznościowym i pozycjonowanie na rynku dzieli pokaźny dystans. Pozycjonowanie na rynku możemy zdefiniować jako ciągły i świadomy proces zarządzania informacjami i kontaktami z obecnymi i potencjalnymi współpracownikami, pracownikami, klientami oraz partnerami gospodarczymi, zarówno przez kanały elektroniczne, jak i bezpośrednie. W naszym badaniu położyliśmy nacisk na te pierwsze. Jednak okazało się, że aktywności w świecie wirtualnym bez stałej autorefleksji nie zapewniają efektywnego pozycjonowania na rynku pracy.
„Nie szukam pracy. Czy pozycjonowanie na rynku pracy jest mi potrzebne?” To jedno z pytań, które jeszcze kilka lat temu niezwykle często zadawali polscy menedżerowie. Należy podkreślić, że celem pozycjonowania na rynku pracy nie jest zmiana stanowiska w danym momencie kariery zawodowej, lecz przygotowanie gruntu pod jej przyszłe etapy. Efekty pozycjonowania nie będą widoczne po kilku tygodniach czy nawet miesiącach. Dlatego też, aby pozycjonowanie było efektywną metodą rozwoju kariery, musi być procesem ciągłym, a nie mającym na celu osiągnięcie doraźnych korzyści. Ponadto pozycjonowanie na rynku niekoniecznie musi celować w zmianę pracodawcy. Może zmierzać ku awansom pionowym i poziomym, pozyskaniu nowych klientów czy współpracy z partnerami biznesowymi.
Obecnie zaczyna się rysować istotna zmiana postaw menedżerów w stosunku do pozycjonowania się na rynku i wykorzystania profesjonalnych portali. O ile jeszcze kilka lat temu dyskusja dotyczyła głównie zagadnienia „czy używać?”, to dzisiaj powoli, ale wyraźnie, przesuwa się w kierunku „jak używać efektywnie?”, ponieważ odpowiedź na pytanie pierwsze jest oczywista, niezależnie od osobistych upodobań menedżera.
Narzędzia pozycjonowania
Z naszego badania jasno wynika, że menedżerowie najczęściej korzystają z LinkedIn (zobacz ramkę Wykorzystanie mediów społecznościowych), który zdominował pozostałe portale. Na tej podstawie można wywnioskować, że w najbliższych latach menedżerowie nie muszą używać jednocześnie kilku platform do budowy swojego pozycjonowania na rynku. Skoro na dominującej platformie są wszyscy, to wystarczy skupić się na przemyślanej obecności właśnie tam. Argument braku czasu przestaje być tak wiarygodny.
Networking strategiczny
Aktywności podejmowane przez menedżerów na portalach społecznościowych można podzielić na trzy kategorie:
prezentowanie siebie (aktualizacje profilu oraz publikacja postów);
komunikacja (wysyłanie wiadomości, zapraszanie osób do grona kontaktów);
poszukiwanie informacji (na temat osób, przedsiębiorstw).
Nasze badanie pokazało, że dominującą aktywnością wśród menedżerów jest komunikacja, obejmująca zapraszanie i wysyłanie wiadomości (65%). Pozostałe obszary aktywności to poszukiwanie informacji i osób (25%) oraz publikowanie treści i aktualizowanie profilu (19%). Naszym celem było sprawdzenie, jakie aktywności w świecie cyfrowym wpływają na liczbę otrzymywanych ofert pracy i współpracy. Zbadaliśmy, co warto robić w obszarze komunikacji, aby dostawać większą pulę ofert. Z analizy odpowiedzi wynika, że kluczową aktywnością jest zapraszanie ludzi spoza najbliższego kręgu znajomych. Nie chodzi o rozsyłanie tzw. spamu z zaproszeniami, ale o przemyślane zapraszanie osób z branży, mających podobne zainteresowania, lub headhunterów o danej specjalności. Takie aktywności możemy zakwalifikować do społecznościowego networkingu strategicznego. Nie przynosi on natychmiastowych rezultatów, natomiast długoterminowo jest efektywną metodą na pozyskanie ofert pracy i współpracy.
Wizja rozwoju
Bardzo często zdarza się, że menedżerowie bez głębszej refleksji podejmują wiele nieskoordynowanych aktywności na platformach społecznościowych. Niestety, takie chaotyczne działania mogą wręcz zaszkodzić karierze i sposobowi postrzegania menedżera.
92% menedżerów głównie samodzielnie weryfikuje, na jakim etapie kariery zawodowej się znajdują i jakie mają wyobrażenie na temat swojej przyszłości.
Prawie połowa respondentów uważa, że ma koncepcję rozwoju zawodowego. Jednak zauważyliśmy, że nie zawsze wizja jest odzwierciedleniem treści na profilu. Chociaż ten aspekt nie został zbadany empirycznie z uwagi na dostępność danych, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że profil na portalu niepodporządkowany wizji nie spełnia swojej roli w procesie pozycjonowania na rynku (zbyt często menedżerowie zamieszczają w swoim profilu wszystko, pozostawiając czytelnikowi wybieranie istotnych informacji, co jest błędną strategią). Należy zaznaczyć, że wizja powinna podlegać regularnej corocznej weryfikacji. Tejże weryfikacji powinna towarzyszyć aktualizacja profilu. Z naszego badania wynika, że respondenci zmieniają dane na profilu głównie po zmianie stanowiska (zobacz ramkę Częstotliwość aktualizacji profilu), co, choć samo w sobie bardzo słuszne, jest zbyt rzadkie.
Autorefleksja menedżerska
Opracowanie, a także aktualizacja wizji rozwoju są trudne do przeprowadzenia w pojedynkę. Z naszego badania wynika, że 92% menedżerów głównie samodzielnie weryfikuje, na jakim etapie kariery zawodowej się znajdują i jakie mają wyobrażenie na temat swojej przyszłości. Poruszanie się w kręgu własnych wyobrażeń nie jest jednak wystarczające. Bycie jedynym źródłem odniesienia dla samego siebie to zbyt wątła przesłanka i należy te przemyślenia weryfikować na podstawie obiektywnych opinii zewnętrznych. Badanie pokazało, że osoby, które pracują z coachem, są najbardziej efektywne w procesie pozycjonowania (21% wskazań). Coaching jest interaktywnym procesem, który pomaga pojedynczym osobom lub organizacjom przyspieszyć tempo rozwoju i poprawić efekty działania. Dzięki coachingowi menedżerowie są w stanie zweryfikować swoje cele w dyskusji z przygotowanym obserwatorem zewnętrznym, optymalizować działania i poprawić pozycjonowanie na rynku. Dyskusje na temat wizji i rozwoju kariery ze znajomymi (33%), działającymi równie intuicyjnie jak sam menedżer, nie przynoszą aż takiej wartości. Menedżerowie wskazywali też jako źródło autorefleksji kursy i szkolenia w pracy oraz poza pracą (po 14%).
Wyniki badania pokazują, że najbardziej efektywny jest model pozycjonowania na rynku zawierający trzy składowe: wizja własnego rozwoju, autorefleksja menedżerska oraz networking strategiczny. Elementy te użyte łącznie zwiększają szanse na otrzymanie oferty pracy i współpracy za pośrednictwem profesjonalnych portali społecznościowych. Jednak model ten ma charakter dynamiczny i wymaga regularnych działań, szczególnie w zakresie networkingu strategicznego i autorefleksji. Dzięki takiemu podejściu menedżerowie mogą nie tylko świadomie kreować swój wizerunek, ale także budować świadomość swojego istnienia wśród kluczowych uczestników rynku (pracodawcy, partnerzy biznesowi, rekruterzy) i aktywnie pomagać tymże uczestnikom do siebie dotrzeć.
