Czy badania osobowości mogą powiedzieć, jakim jestem liderem? (część 1)

Samoświadomość pozwala na lepsze zrozumienie emocji zarówno swoich, jak i innych. Jest więc niezbędna dla osób, które na co dzień zarządzają pracą zespołów. Jedną z najważniejszych dróg do jej odkrycia jest zrozumienie złożoności swojej osobowości. Z pomocą przychodzą coraz szerzej dostępne i coraz lepiej zaprojektowane testy osobowości.

Osobowość człowieka od pokoleń definiuje się na wiele sposobów, jednakże jednoznaczne określenie, czym ona jest, stanowi nadal sporą trudność. Jedna z definicji mówi, że osobowość to zespół stałych i zmiennych cech psychofizycznych, które związane są ze wszystkimi działaniami, doznaniami i  potrzebami osoby na poziomie fizjologicznym, charakteru, intelektu i duchowym. Każdy człowiek ma indywidualną osobowość. Różnorodność osobowości zapewnia cywilizacji ludzkiej możliwość rozwoju, ponieważ jeśli wszyscy lubiliby to samo, byłoby trudno wykonywać poszczególne zawody, realizować specjalizacje oraz dbać o różne aspekty życia. Innymi słowy, każda jednostka ludzka posiada swój indywidualny sposób spostrzegania i przeżywania siebie oraz innych ludzi, czy też otaczającego ją świata.

Współczesne narzędzie badania osobowości

Fakt, że każdy człowiek jest w pewien sposób unikatowy, powoduje zwiększające się zainteresowanie narzędziami, które badają ludzką osobowość. Testy psychologiczne to narzędzia, które tworzone są do celów diagnostycznych, by dokonywać oceny zachowania osób, poznawać ich cechy, czy umiejętności. Można z nich korzystać w celu samopoznania się tak, aby móc przewidzieć to jak człowiek zachowa się w określonych sytuacjach i jakie emocje będą mu towarzyszyć. To wiedza często niezbędna dla lidera.

Współcześnie do badania osobowości stosuje się tzw. kwestionariusze samo opisowe, w których jednostka odpowiada na pytania dotyczące jej zachowań, uczuć, czy też myśli. Forma udzielania odpowiedzi może być różna. W części testów badany wskazuje, czy dane stwierdzenie jest prawdziwe, czy fałszywe, w innych należy ocenić nasilenie występowania określonej cechy.

Dagmara Dolata, specjalistka ds. HR w firmie SmartLunch, zajmująca się także różnymi aspektami ludzkiej osobowości oraz wszelkimi badaniami z tym związanymi, uważa, że testy osobowości są przydatnym narzędziem zarówno w pracy HR‑owca, ale także menedżera. Twierdzi, że „należy pamiętać, że badania osobowości stanowić powinny dodatkowy element w pracy z ludźmi, a nie kluczowy. Pierwsze pytanie, które powinniśmy sobie zadać wybierając test osobowości, to jaki jest jego cel. O ile, w ramach rozluźnienia, chęci poznania siebie, czy też członków zespołu, mamy szeroki wybór narzędzi, to jeśli naszym celem jest użycie testu choćby w procesie rekrutacyjnym i podejmowanie na podstawie jego wyników decyzji, powinniśmy rozważnie wybierać narzędzie. W pierwszym przypadku test osobowości może być ciekawym urozmaiceniem warsztatów, czy sposobem dzięki, któremu zespół może wzajemnie się poznać i zrozumieć. W drugim, jedynym słusznym wyborem jest skorzystanie z przygotowanych przez specjalistów metod badawczych, które są w procesie walidacji i możemy potwierdzić ich rzetelność”.

Bezpłatne narzędzie badania osobowości

Czy badania osobowości można wykonać bez ponoszenia kosztów? Oczywiście. Obok testów płatnych, istnieją również darmowe ogólnodostępne w sieci. W artykule przedstawiamy bezpłatne testy osobowości, z których część jest dostępna w polskiej wersji językowej, a inne w wersji polsko‑angielskiej.

Test Big Five (B5T)

Kwestionariusz badania składa się z 50 twierdzeń o charakterze opisowym, których prawdziwość w stosunku do własnej osoby badany ocenia na skali pięciostopniowej. Badanie mierzy:

• neurotyczność, czyli niestabilność emocjonalną,

• ekstrawersję – chęć kontaktów z innymi ludźmi,

• otwartość na doświadczanie, rozumianą jako ciekawość poznawczą,

• tolerancję na nowości oraz pozytywne wartościowanie życia,

• ugodowość i sumienność wskazujące na stopień motywacji, wytrwałości i ogólnego zorganizowania w działaniu z nastawieniem na cel.

Przed wykonaniem testu Big Five należy się zarejestrować i podać przynajmniej adres e‑mail (imienia i nazwiska, mimo że są wymienione jako dane niezbędne do rejestracji, nie trzeba podawać). Po dokonaniu rejestracji badany otrzymuje na wskazany adres e‑mail wiadomość z linkiem kierującym do testu. Twierdzenia w badaniu dotyczą zachowań, uczuć, czy stanów w jakich może znaleźć się wypełniający test. Każde z tych twierdzeń należy ocenić wybierając jedną z odpowiedzi: całkowicie się nie zgadzam, raczej się nie zgadzam, raczej się zgadzam lub całkowicie się zgadzam (zdjęcie 1).

Indeks górny Zdjęcie 1 – Przykładowe pytania oraz skala ocen w teście Big Five, Źródło: https://bas67.pl/ Indeks górny koniec^{Zdjęcie 1 – Przykładowe pytania oraz skala ocen w teście Big Five, Źródło: https://bas67.pl/}

Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie pytania trzeba określić własną płeć, wiek oraz wykształcenie, a następnie zakończyć badanie. Informacja o wynikach testu przesyłana jest na adres e‑mail wskazany przy rejestracji. W treści wiadomości znajduje się link do wyników, które przedstawione są w formie graficznej (zdjęcie 2).

Indeks górny Zdjęcie 2 – Prezentacja wyników po wypełnieniu testu Big Five, Źródło: https://bas67.pl/ Indeks górny koniec^{Zdjęcie 2 – Prezentacja wyników po wypełnieniu testu Big Five, Źródło: https://bas67.pl/}

Prezentacja wyników w wykonanym przeze mnie teście Big Five nie jest mocno rozbudowana. Dodatkowo na stronie, na której znajduje się badanie można znaleźć opisy jakie cechy posiadają osoby wykazujące duży lub mały poziom każdego z pięciu czynników osobowości wielkiej piątki (tabela 1).

Indeks górny Tabela 1 – Opis cech osób, które posiadają określony poziom każdego z czynników wielkiej piątki (Big Five), Źródło: https://bas67.pl/ Indeks górny koniec^{Tabela 1 – Opis cech osób, które posiadają określony poziom każdego z czynników wielkiej piątki (Big Five), Źródło: https://bas67.pl/}

Warto wspomnieć, że wykupienie dostępu do wersji płatnej daje możliwość otrzymania bardziej rozbudowanej, indywidualnej analizy wyników testu Big Five. Ja na przykład zyskałem potwierdzenie tego, co już wcześniej przypuszczałem – jestem osobą, która w pracy chętnie wykonuje zarówno działania zespołowe, jak i zadania realizowane samodzielnie. Pracuję starannie i rzetelnie, potrafię znajdować nowatorskie i oryginalne rozwiązania. Jestem dobrze zorganizowany oraz zmotywowany do działania, empatyczny, potrafię rozpoznawać potrzeby innych ludzi. Z taką diagnozą polemizować nawet nie wypada. Przedstawiony tu fragment opisu wyników testu stanowi część dłuższego opracowania, dzięki któremu można lepiej zrozumieć wyniki całego badania.

Enneagram (z greckiego ennea – dziewięć, gram – znak)

Ten test oparty jest na planie dziewięcioramiennej gwiazdy i dzieli ludzi na dziewięć typów osobowości. Są to kolejno: perfekcjonista, dawca, zdobywca, indywidualista, obserwator, lojalista, entuzjasta, wojownik i mediator. Każdy z nich jest charakterystyczny w działaniu i cechują go określone relacje z innymi typami. Test składa się z 36 pytań‑stwierdzeń związanych z zachowaniem badanego w różnych sytuacjach życia codziennego, jego preferencji, czy oczekiwań (przykładowe pytania przedstawiono na zdjęciu 3).

Indeks górny Zdjęcie 3 – Przykłady pytań i skala ocen w teście Enneagram, Źródło: https://enneagram‑test.hanzo.pl/ Indeks górny koniec^{Zdjęcie 3 – Przykłady pytań i skala ocen w teście Enneagram, Źródło: https://enneagram‑test.hanzo.pl/}

Odpowiadając na każde pytanie składające się z dwóch stwierdzeń, należy wybrać jedną z pięciu możliwości. Podczas udzielania odpowiedzi najlepiej kierować się sytuacjami, które mają miejsce najczęściej. Zachowania sporadyczne zacierają obraz wyniku końcowego, podobnie jak odpowiedzi typu „nie wiem”. Wypełnienie testu nie powinno zająć więcej niż 10‑15 minut.

Główne typy mojej osobowości to typ 9 – mediator oraz podtyp osobowości 2 – dawca. Mediatorzy to osoby wrażliwe na otoczenie i pozytywnie do niego nastawione. Aktywnie słuchają i chętnie pomagają, ale nie lubią, gdy ta chęć pomocy jest nadmiernie wykorzystywana. Z kolei dawcy to osoby, traktujące świat, jak wielką rodzinę, której mogą służyć i pomagać. Lubią docenianie swoje pracy, częściej skupiają się na cudzych problemach, zapominając o sobie. Krytykę znoszą w miarę dobrze, ale preferują przekazanie jej w formie łagodnej.

Na stronach internetowych prezentujących osobowości Enneagramu znajdują się bardzo szczegółowe informacje o wszystkich typach osobowości. Oprócz opisów przeczytać można także, jak postępować z danym typem osobowości, co jest trudne w kontaktach z nim oraz jakie cechy pozytywne posiada. Warto też zapoznać się z informacjami, jak mogą wyglądać związki każdego typu osobowości z innymi typami. Związki te dotyczą zarówno relacji partnerskiego, przyjacielskich, jak i zawodowych. Opisy związków mogą być wykorzystane przez pracodawców w trakcie budowania zespołów, czy w pracy z nimi. Dzięki badaniu Enneagram możliwe będzie właściwe interpretowanie zachowań poszczególnych jednostek w zespole, ale także interakcji pomiędzy poszczególnymi jego członkami.

Indeks górny Zdjęcie 4 – Typy osobowości Enneagramu, Źródło: https://enneagram‑test.hanzo.pl/ Indeks górny koniec^{Zdjęcie 4 – Typy osobowości Enneagramu, Źródło: https://enneagram‑test.hanzo.pl/}

Mimo że Enneagram jest popularny, to wielu ekspertów zarzuca mu pseudonaukowość z powodu braku potwierdzonej wiarygodności. Jednakże istnieją też przesłanki pozwalające uznać trafność wyników tego testu. Helen Palmer dowiodła, że osoby badane Enneagramem co kilka lat, w znacznej części otrzymują te same wyniki. Mimo podzielonych zdań na temat Enneagramu, test warto wykonać, chociażby po to, by porównać wyniki z innymi metodami.

Powyżej zaprezentowałem szczegółową analizę dwóch darmowych testów badających ludzką osobowość: Big Five oraz Enneagram. Do lektury opisu dwóch kolejnych zapraszam w drugiej części artykułu poświęconemu darmowym badaniom osobowości.

PRZECZYTAJ TAKŻE » » »

Czy badania osobowości mogą powiedzieć, jakim jestem liderem? (część 2) 

Samoświadomość jest niezbędna dla osób, które na co dzień zarządzają pracą zespołów. Jedną z najważniejszych dróg do jej odkrycia jest zrozumienie złożoności swojej osobowości. Z pomocą przychodzą coraz szerzej dostępne i coraz lepiej zaprojektowane testy osobowości – przedstawiamy dwa kolejne.

Bibliografia

1. Indeks górny Brzeziński J.: Człowiek i Społeczeństwo, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych, Poznań 2005 Indeks górny koniec^{Brzeziński J.: Człowiek i Społeczeństwo, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych, Poznań 2005}

2. Indeks górny Gerrig R., Zimbardo P.: Psychologia i Życie, PWN, Warszawa 2017 Indeks górny koniec^{Gerrig R., Zimbardo P.: Psychologia i Życie, PWN, Warszawa 2017}

3. Indeks górny Odkryj swoją osobowość i stwórz strategię negocjacji na miarę jej potrzeb, w: Adrian Horzyk: Negocjacje. Sprawdzone Strategie. Indeks górny koniec^{Odkryj swoją osobowość i stwórz strategię negocjacji na miarę jej potrzeb, w: Adrian Horzyk: Negocjacje. Sprawdzone Strategie.}

4. Indeks górny https://enneagram‑test.hanzo.pl/^{https://enneagram‑test.hanzo.pl/}

5. Indeks górny https://bas67.pl/^{https://bas67.pl/}