Choć gospodarka europejska jest w fazie wzrostowej, w Polsce notuje się spadek optymizmu wśród pracowników. Na to, jakie zmiany na rynku pracy mogą odpowiadać za to nastawienie, wskazują badania Okiem europejskich pracowników 2018, przeprowadzone przez firmę ADP.
Partnerem materiału jest ADP.
Nie ma wątpliwości, że Europa w 2018 roku wygląda zupełnie inaczej niż kilka lat temu. Wzrost gospodarczy i spadające bezrobocie wskazują na okres względnej stabilizacji. Pozorna stabilność makroekonomiczna, w tym na rynku pracy, maskuje jednak pewne negatywne odczucia społeczne, m.in. te związane z zatrudnieniem. Współczesne przedsiębiorstwa gorączkowo próbują dostosować się do zmieniającej się rzeczywistości, wykorzystywać innowacje i polepszać swoją pozycję w coraz bardziej konkurencyjnym środowisku. Nie zawsze biorą przy tym pod uwagę odczucia ludzi, którzy stawiają czoła rosnącym wymaganiom. W efekcie poziom optymizmu pracowników spada.
Co zastanawiające, Polacy patrzą na rynek pracy z mniejszym optymizmem niż przedstawiciele innych europejskich nacji. Jak pokazują wyniki badania Okiem europejskich pracowników 2018, przeprowadzonego przez ADP wśród Europejczyków, największymi optymistami są Holendrzy. Za takich uważa się 86% mieszkańców tego kraju aktywnych zawodowo. Najwyższy wzrost optymizmu w porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowali Włosi (z 72 do 78%). Polska wypada gorzej nie tylko w zestawieniu z tymi krajami (76% pracujących Polaków to optymiści), ale także jeśli porównamy rodzime dane sprzed roku. Odsetek pracowników z optymizmem patrzących na swoją karierę jest w Polsce o 8 punktów procentowych niższy niż 12 miesięcy temu. To największy spadek w całej Europie.
Poszukujesz praktycznych strategii dla działu HR?»
Stres kontra wydajność pracy
Jednym z ważniejszych czynników odpowiedzialnych za niepokój o przyszłość pracy jest stres, który w dłuższej perspektywie może przerodzić się w zaburzenia psychiczne i skutkować np. depresją. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, depresja znajduje się w czołówce najczęstszych chorób cywilizacyjnych. Wzrost liczby zachorowań jest także widoczny w Polsce. Obecnie ta kategoria odpowiada za największą grupę wydatków związanych z nieobecnością w pracy. Wysoka wydajność w pracy Polaków jest okupiona dużym stresem. Prawie ? polskich pracowników codziennie doświadcza go w pracy. Ponad 30% respondentów uważa także, że pracodawcy nie dbają o ich dobre samopoczucie – to najgorszy wynik w całej Europie. Stres jest również jednym z kluczowych czynników wpływających na podjęcie decyzji o zmianie pracy.
W Europie średnio jeden na dziesięciu pracowników twierdzi, że chce odejść z obecnego miejsca pracy w perspektywie roku. W Polsce odsetek takich osób jest najwyższy. Zmienić pracę w ciągu najbliższych 12 miesięcy chce aż 16% polskich pracowników. To z pewnością efekt rosnących wymagań i silnej presji ze strony pracodawców, pragnących dostosować przedsiębiorstwa do nowych wyzwań rynkowych. Chęć zmiany pracy może być też efektem coraz większej obecności na rynku pokolenia milenialsów. Przedstawiciele tej generacji mają wysokie wymagania co do miejsca pracy, oczekują benefitów, chcą pracować elastycznie przy zachowaniu równowagi między pracą a życiem osobistym. Jeśli praca im tego nie zapewnia, odchodzą.
Brak optymizmu wśród pracowników może wiązać się też z rozczarowaniem świadczeniem pracy z pozycji wolnego strzelca. Mimo wielu inicjatyw wspierających przedsiębiorczość, takich jak np. Konstytucja dla Biznesu proponowana przez aktualny rząd, coraz mniej atrakcyjna wydaje się ścieżka związana z samozatrudnieniem. Z badań przeprowadzonych przez ADP wynika, że coraz mniejsza liczba pracowników jest gotowa rozważać podjęcie pracy w tym modelu (60% vs 68% w 2017 roku). Wolnym strzelcom coraz mocniej zaczynają doskwierać ciemne strony tego stylu życia, jak chociażby nieterminowość opłacania faktur za wykonane przez nich usługi. Jak pokazuje raport Okiem europejskich pracowników 2018, pracownicy samozatrudnieni są mniej optymistyczni niż w 2017 roku (77% vs 79%). Polska wśród badanych krajów europejskich znajduje się na piątym miejscu, jeśli chodzi o zainteresowanie samozatrudnieniem. Jedynie 6% polskich pracowników rozważa pracę w charakterze freelancera w najbliższej przyszłości.
Nowe technologie a rynek pracy
Cechą charakterystyczną współczesnego rynku pracy jest to, że stale rośnie zapotrzebowanie na nowe kompetencje. Aby nadążać za innowacyjnymi technologiami i nowoczesnymi strategiami, zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą nieustannie aktualizować swoją wiedzę. Nie zawsze dzieje się to jednak wystarczająco szybko. Spadek pewności siebie w zakresie umiejętności jest widoczny w większości badanych krajów. Prawie 20% badanych pracowników odczuwa niepokój związany z poziomem umiejętności potrzebnych do wykonywania pracy.
W Europie średnio jeden na dziesięciu pracowników myśli o odejściu z pracy w ciągu najbliższego roku. Natomiast w Polsce odsetek ten sięga 16%.
W kontekście technologicznym w Europie pojawia się też niepokój związany z automatyzacją i robotyzacją. W czasach, gdy sztuczna inteligencja i robotyka rozwijają się w gwałtownym tempie, wielu pracowników obawia się, że wyeliminują ich maszyny. W Europie taki niepokój odczuwa aż ? zatrudnionych. Co ciekawe, akurat w tym obszarze Polacy są większymi optymistami niż reszta Europejczyków. Aż 76% pracowników w Polsce uważa, że nigdy nie zostaną zastąpieni przez maszyny.
Inny, nowy, czynnik, który w Europie wiąże technologię ze spadkiem optymizmu, to jej wpływ na wydajność pracy. Wprawdzie wśród najważniejszych czynników decydujących o spadku efektywności pracownicy od lat wymieniają złe zarządzenie czy niewydajne systemy i procesy, ale w tym kontekście rośnie też znaczenie technologii informacyjnych w miejscu pracy. 6% europejskich pracowników wskazało strony internetowe i platformy społecznościowe, takie jak Facebook, jako barierę dla wydajności, a 5% stwierdziło, że ich prywatny telefon jest zbyt rozpraszający. Jednak odsetek ten wzrasta do 16% wśród młodszych pokoleń. Dla pracowników w Polsce media społecznościowe stanowią porównywalne utrudnienie dla ich wydajności. Na ten problem narzeka niecałe 5% z nich. Wśród najmłodszych pracowników różnica między Polską a Europą jest jednak dużo większa. W naszym kraju tylko 8% osób w przedziale wiekowym 16–24 rozprasza się w pracy, korzystając z mediów społecznościowych. To dwukrotnie mniej niż średnia europejska. Niewykluczone jednak, że problem będzie się nasilał wraz ze wzrostem popularności gadżetów elektronicznych i większym znaczeniem młodszych pokoleń na rynku pracy.
Jak utrzymywać motywację pracowników na wysokim poziomie? »
Jak motywować pracowników
Spadek optymizmu na rynku pracy i wpływające na niego niepokoje są jasnym sygnałem ostrzegawczym dla przedsiębiorców. Pełni obaw pracownicy nie wykorzystują bowiem w całości swojego potencjału. Największym wyzwaniem dla przedsiębiorców jest więc zarządzanie zmianami na rynku pracy wynikającymi z pojawiania się nowych technologii i modeli pracy oraz wspieranie pracowników w procesie adaptacji do tych zmian.
Kluczowe w kontekście stymulowania optymizmu pracowników są systemy motywacyjne. Podobnie jak w roku ubiegłym badanie ADP wykazało, że największym motywatorem w pracy są pieniądze. Aż 47% pracowników z Europy i 58% z Polski wskazało finanse jako istotny czynnik budujący zaangażowanie. Jednak dobra sytuacja gospodarcza, a w tym rosnące płace, spowodowała, że do głosu dochodzą również inne czynniki, takie jak równowaga pomiędzy pracą a życiem osobistym czy dobre relacje w zespole współpracowników. Brak motywacji do pracy może być bardzo istotnym zagrożeniem dla wydajności.
