Opracuj „zasady ruchu drogowego” dla twojej platformy

Ustanów takie reguły funkcjonowania platformy, które przyniosą wartość wszystkim interesariuszom i ułatwią zarządzanie ryzykiem.

Raptowny rozwój kilku potężnych ekosystemów cyfrowych przesłania brutalną prawdę na temat ich funkcjonowania: tylko niecałe 15% ekosystemów biznesowych przetrwa w dłuższej perspektywie czasowejIndeks górny 1¹. Po przeanalizowaniu aż 110 upadłych ekosystemów z wielu różnych branż odkryliśmy, że ponad 30% tych organizacji poniosło porażkę z powodu modelu administrowania – czyli jawnych i (lub) niejawnych struktur, reguł i praktyk, które kształtują i ukierunkowują zachowania i wzajemne relacje uczestników ekosystemuIndeks górny 2².

O BADANIU

Autorzy zbadali model administrowania w ponad 80 ekosystemach biznesowych z różnych branż i prześledzili ewolucję tych modeli w pewnym okresie

Następnie opracowali profil pozwalający opisać, zmierzyć i porównać intensywność administrowania ekosystemem i posłużyli się tym profilem w celu sformułowania czterech zaleceń dotyczących wykorzystania nadzoru nad ekosystemem jako źródła przewagi konkurencyjnej.

Ekosystemy biznesowe są podatne na różnego rodzaju zaburzenia w sferze administrowania. Jednym z powodów, dla których system operacyjny Black Berry przegrał rywalizację z systemem Apple’a i Androidem firmy Google, był fakt, że firma Research In Motion nie potrafiła odpowiednio wcześnie zapewnić twórcom oprogramowania szerokiego dostępu do swojego ekosystemu aplikacjiIndeks górny 3³. Choć w przypadku branży gier komputerowych, która w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku przeżyła tak zwany szok Atari, było zupełnie inaczej, po części dlatego, że firma umożliwiła zbyt szeroki dostęp do swojego ekosystemu, powodując zalew gier podrzędnej jakości.

Do innych czynników wskazujących na błędy w sferze administrowania, które mogą doprowadzić ekosystem do upadku, należą: niewłaściwe zachowania uczestników platformy, konflikty pomiędzy partnerami ekosystemu i antagonistyczne reakcje ze strony konsumentów lub regulatorów<a href=>[iv.

Wielu twórców ekosystemów ma trudności ze znalezieniem efektywnego modelu administrowania, ponieważ zarządzanie ekosystemem różni się w znaczący sposób od zarządzania zintegrowaną firmą lub liniowym łańcuchem dostaw. Ekosystemy bazują na dobrowolnej współpracy pomiędzy niezależnymi partnerami, a nie na jasno zdefiniowanych relacjach klient‑dostawca i umowach handlowych. Podmiot zarządzający ekosystemem nie może sprawować hierarchicznej kontroli, ale musi przekonać partnerów do przyłączenia się do ekosystemu i wzajemnej współpracy. Te wyzwania potęguje zmienna natura wielu ekosystemów, które szybko powstają i ewoluują, i stale wzbogacają się o nowe produkty, usługi i członków.

Liderzy zarządzający ekosystemem, którzy wiedzą, co składa się na model administrowania, i wyciągają wnioski z sukcesów i porażek platform, są w stanie podejmować bardziej przemyślane i jednoznaczne decyzje dotyczące tej sfery jego funkcjonowania. W ten sposób mogą zwiększyć szanse na to, że ich ekosystemy znajdą się w tym nielicznym gronie szczęśliwców, którzy przetrwają i zapewnią sobie długookresową prosperity.

Kluczowe składniki modelu nadzoru nad ekosystemem

Dobre administrowanie zwiększa zdolność ekosystemu do kreowania wartości, zarządzania ryzykiem i optymalizacji dystrybucji wartości pomiędzy jego partnerami. Aby sprawować nadzór w sposób sprzyjający realizacji tych celów i wypracować w ten sposób przewagę konkurencyjną, osoby zarządzające ekosystemami nie mogą traktować go jako elementu uzupełniającego. Zamiast tego muszą systematycznie zastanawiać się i aktywnie kształtować pięć poniższych elementów modelu administrowania ekosystemem.

RAMY NADZORU NAD EKOSYSTEMEM

Administratorzy ekosystemu mogą stworzyć efektywny model zarządzania nim, odpowiadając na pytania dotyczące jego pięciu kluczowych elementów.

Indeks dolny Źródło: BCG HENDERSON INSTITUTE Indeks dolny koniec_{Źródło: BCG HENDERSON INSTITUTE}

Misja. Silne poczucie wspólnej misji jest skutecznym instrumentem pozwalającym przyciągnąć i zatrzymać partnerów ekosystemu i zachęcić ich do przejawiania pożądanych zachowań. Podmioty zarządzające, które potrafią zidentyfikować jasną i unikalną misję ekosystemu na wczesnym etapie jego rozwoju i zakotwiczyć ją w dobrze zdefiniowanym zbiorze wartości, są w stanie zmotywować partnerów i zestroić ich podejście, zwłaszcza wtedy, gdy chodzi o rozwiązanie znaczącego problemu lub wniesienie istotnego wkładu w życie społeczeństwa. Poza tym misja i wartości ekosystemu mogą pomóc przyciągnąć i zatrzymać właściwych partnerów i zachęcić ich do pożądanych zachowań bez zbędnego powoływania się na złożone reguły i sformułowane na piśmie standardy.

Dostęp. Kontrolując dostęp do platformy, jej administrator może wybrać tylko tych partnerów i uczestników, którzy spełniają konkretne wymagania i akceptują określone standardy i zachowania – i odrzucić wszystkie inne podmioty. Poza tym reguły, które rządzą dostępem, mogą pomóc w określeniu wkładu partnerów przez wskazanie wysokości obligatoryjnej inwestycji lub zaoferowanie zachęt za przyłączenie się do ekosystemu i (lub) ustalenie poziomu wyłączności, jaki wiąże partnerów ekosystemu.

Uczestnictwo. Kontrolę nad uczestnictwem zapewnia podział praw decyzyjnych oraz stopień, w jakim partnerzy mogą brać udział w administrowaniu i formułowaniu strategii ekosystemu. Uczestnictwo obejmuje także reguły rozwiązywania sporów pomiędzy partnerami ekosystemu. Krytyczne znaczenie ma przejrzystość: aby partnerzy mogli aktywnie uczestniczyć w ekosystemie i wypracować własne strategie, muszą mieć nieograniczony wgląd w jego reguły i strategię. Polityka, dzięki której partnerzy mogą w dużym stopniu uczestniczyć w dyskusjach na temat administrowania, może zwiększyć ich zaangażowanie i gotowość do zainwestowania w ekosystem swoich zasobów.

Postępowanie. Podmioty zarządzające ekosystemem mogą bezpośrednio wpływać na zachowania jego uczestników za sprawą kontroli „na wejściu”, kontroli procesowej i kontroli „na wyjściu”. Kontrola na wejściu, która często jest sprawowana w sposób zautomatyzowany przy użyciu interfejsów do programowania aplikacji (API) lub zintegrowanych środowisk programowania, wyszczególnia wymagania dotyczące wkładu partnerów w ekosystem, w tym standardów i instrumentów kontroli jakości i mechanizmów zatwierdzania nowych elementów wejściowych. Kontrola procesowa opiera się na nakazanych procedurach i standardach technicznych, służących regulowaniu zachowań partnerów podczas ich interakcji ze sobą i z ekosystemem. Kontrola „na wyjściu” bazuje na takich mechanizmach, jak informacje zwrotne od klientów, selekcja (curation) lub kontrola algorytmiczna, które pozwalają kontrolować jakość produktów i usług dostarczanych za pośrednictwem ekosystemu.

Podział wartości. Ostatni element konstrukcyjny administrowania ekosystemem stanowią określenie praw do danych i praw własności partnerów i dystrybucja wartości pomiędzy partnerami. Prawa do danych i prawa własności regulują kwestie związane z posiadaniem i użyciem danych i własności intelektualnej, które zostały wniesione do ekosystemu lub wykreowane w jego ramach. Dystrybucja wartości może przybierać różne formy, takie jak podejście rynkowe, które pozwala partnerom ustalać własne ceny; skoordynowana polityka cenowa i uzgodniona dystrybucja wartości; oraz scentralizowana polityka cenowa i dystrybucja wartości, o której decydują wyłącznie zarządzający ekosystemem.

Używając tych pięciu kryteriów jako soczewki pozwalającej przyjrzeć się modelom administrowania w ponad 80 ekosystemach z wielu różnych branż, sformułowaliśmy cztery fundamentalne zalecenia, którymi mogą kierować się ich liderzy.

1. Zestrój model administrowania ekosystemem z jego strategicznymi priorytetami. Strategiczne priorytety ekosystemów biznesowych różnią się w zależności od tego, jaką te ekosystemy mają pozycję konkurencyjną i stopień dojrzałości. Niezależnie od swoich strategicznych priorytetów kierujący może manipulować aspektami administrowania, aby ułatwić sobie osiągniecie tych celów.

I tak wzrostowi ekosystemu sprzyja obniżenie progów wejścia, poluzowanie kontroli nad postępowaniem uczestników i (lub) korzystniejszy dla uczestników podział wartości. Ekosystem Androida wykorzystywał wszystkie te dźwignie, aby osiągnąć odpowiednią skalę w początkowym okresie rywalizacji z systemem iOS. Google zmaksymalizował dostęp, otwierając się na współpracę ze wszystkimi twórcami oprogramowania. Firma korzystała z oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym, dzięki czemu partnerzy jej ekosystemu mogli swobodnie wprowadzać własne odmiany oprogramowania i integrować z nim swoje aplikacje. Chcąc przyciągnąć i wesprzeć społeczność twórców oprogramowania i pobudzić innowacyjność, Google przyznawał początkowo premie pieniężne za wyróżniające się aplikacjeIndeks górny 5⁵.

Model administrowania może pomagać w utrzymaniu jakości produktów i usług oferowanych przez ekosystem. W firmie Belay służy temu kontrolowany dostęp. Polega on na tym, że z platformy pośredniczącej pomiędzy zleceniodawcami a zleceniobiorcami mogą korzystać wyłącznie wykwalifikowani dostawcy wirtualnych usług dla biznesu, tacy jak asystenci administracyjni i księgowi. W firmie Kiva, crowdfundingowej platformie non profit, która objęła swoją siecią partnerską 76 krajów i która udziela pożyczek przedsiębiorcom o niskich dochodach, aby utrzymać ich jakość, położono nacisk na aspekt postępowania. Firma wprowadziła system ścisłej kontroli procesowej, który definiuje każdy krok wykonywany przez partnerów, od wnioskowania o pożyczkę, uzyskiwania gwarancji, zatwierdzania i oznajmiania decyzji, pozyskiwania i wypłaty funduszy po rejestrowanie płatności. Elektroniczna platforma wydawnicza Medium zachęca partnerów do tworzenia wysokojakościowych treści własną odmianą modelu podziału wartości. Platforma wypłaca autorom uczestniczącym w jej programie partnerskim honoraria, których wysokość zależy od tego, jak duże zainteresowanie czytelników wzbudziły ich artykuły.

Różne aspekty zarządzania strategicznego mogą być pomocne również wtedy, gdy strategia ekosystemów koncentruje się na komplementarności usług oferowanych przez partnerów. Na przykład platforma FieldView, przeznaczona dla zwolenników zaawansowanego technologicznie rolnictwa, wybiera partnerów oferujących unikalne usługi, które uzupełniają jej całościową ofertę, a w indywidualnych umowach z parterami wskazuje, jakie produkty i usługi ci konkretni partnerzy mogą oferowaćIndeks górny 6⁶. Linux, system operacyjny o otwartym kodzie źródłowym, również kontroluje skład społeczności twórców oprogramowania, dobierając ich według jasno określonych kryteriów. Wykorzystuje do tego celu kilka narzędzi zarządzania strategicznego: wspólną misję, ścisłe wytyczne techniczne i procedury postępowania oraz prawa do podejmowania decyzji administracyjnych, przyznawane konkretnym uczestnikom.

Ogólnie rzecz biorąc, bardzo otwarte modele administrowania wspierają paradygmat „lasu deszczowego”, w którym różnorodność zbioru autonomicznych graczy wpływa korzystnie na kreatywność i adaptowalność systemu. Takie modele dobrze pasują do ekosystemów, które muszą reagować szybko na zmieniające się trendy technologiczne i upodobania klientów i których strategie koncentrują się na szybkim wzroście, eksploracji i zdecentralizowanej innowacyjności. Dla odmiany bardzo zamknięte modele nadzoru wspierają paradygmat ogrodu otoczonego murem, umożliwiając spójność, zbieżność i kontrolę. Ten model lepiej stosować wtedy, gdy strategia ekosystemu skupia się na zapewnieniu jakości, poprawie wydajności, a także koordynacji innowacji, która wymaga od partnerów dużego zaangażowania.

Jednak strategiczne priorytety twórców ekosystemów rzadko kiedy są tak wyraźnie sprofilowane. Często zdarza się, że są ze sobą sprzeczne. Tak jest na przykład wtedy, gdy potrzebie stworzenia różnorodnego zbioru uczestników towarzyszy potrzeba zapewnienia jakości ich oferty. Znalezienie odpowiednich proporcji pomiędzy tymi dwoma paradygmatami może decydować o tym, czy działalność ekosystemu okaże się sukcesem czy porażką.

Zniuansowane wybory dotyczące różnych aspektów administrowania mogą pomóc podmiotom zarządzającym w osiągnięciu sprzecznych ze sobą celów. Na przykład ekosystem iPhone’a osiągnął szybkie tempo wzrostu dzięki niskim progom wejścia dla twórców aplikacji. Jednocześnie firma zadbała jednak o wysoką jakość i spójność za sprawą centralizacji praw decyzyjnych i stosowania rozbudowanej kontroli jakości przed włączeniem aplikacji do oferty dostępnej na platformie.

2. Użyj modelu administrowania, by odróżnić się od konkurencji. Tak jak kraje i firmy wyróżniają się na tle innych dzięki jakości swoich modeli sprawowania władzy czy zarządzania, tak i administrowanie ekosystemem może być jego wyróżnikiem na tle konkurencjiIndeks górny 7⁷. Jest to zauważalne zwłaszcza wtedy, gdy administratorzy konkurujących ze sobą ekosystemów pochodzą z różnych branż. W branży inteligentnego górnictwa producenci sprzętu, firmy Caterpillar i Komatsu, stworzyli zamknięte ekosystemy bazujące na ich własnych produktach, natomiast firmy technologiczne, takie jak Dassault Systemes i Cisco, stworzyły uniwersalne platformy internetu rzeczy, które są bardziej otwarte na podmioty zewnętrzne.

Gdy administratorzy ekosystemów działają w tej samej branży, również mogą tworzyć odmienne modele zarządzania strategicznego, aby odróżnić się od konkurencyjnych ekosystemów. W przeciwieństwie do Amazona, Google’a i Samsunga, czyli swoich konkurentów w branży inteligentnych domów, firma Apple stworzyła dość zamknięty model zarządzania swoim ekosystemem iHome. Główne elementy odróżniające model Apple’a to: ściślejsze reguły dostępu, rozbudowana kontrola jakości dla nowych aplikacji i bardziej restrykcyjna polityka dzielenia się danymiIndeks górny 8⁸. Firma stara się, aby wyróżniało ją spójniejsze doświadczenie użytkowników, nawet jeśli mogłoby to spowolnić tempo jej wzrostu.

Zdarza się, że twórcy nowych ekosystemów przyjmują otwarty model administrowania, aby stawić czoła konkurentom, którzy działając już od jakiegoś czasu, mogą cieszyć się efektem sieciowymIndeks górny 9⁹. W 2004 roku Internet Explorer firmy Microsoft wyszedł zwycięsko z wojny z innymi przeglądarkami, przechwytując niemal 95% rynku. Nie mając poważnych konkurentów, Microsoft przeznaczył jednak zbyt małe środki na ulepszanie swojej przeglądarki i w dużym stopniu zamknął się na innowacje oferowane przez obce firmy. W odpowiedzi Google zastosował otwarty model administrowania ekosystemem przeglądarki Chrome, a w 2011 roku uruchomił sklep internetowy z aplikacjami na Chrome’a, dostarczanymi przez zewnętrzne podmioty. Wkrótce potem przeglądarka Google’a zyskała prymat na rynkuIndeks górny 10¹⁰.

Oczywiście, żadna strategia konkurencyjna nie jest pozbawiona ryzyka. Platforma Orkut, będąca efektem początkowych starań Google’a w zakresie utworzenia sieci społecznościowej, rozpoczęła działalność w 2004 roku, czyli w tym samym roku co Facebook. Z początku Facebook bazował na zamkniętym modelu administrowania: umożliwiał dostęp wyłącznie posiadaczom uniwersyteckich kont poczty elektronicznej i dopuszczał wyłącznie interakcje pomiędzy użytkownikami pochodzącymi z tych samych uczelniIndeks górny 11¹¹. Później platforma rozszerzyła dostęp, ale nadal w stosunkowo rygorystyczny sposób chroniła prywatność swoich członków. Dla odmiany Orkut postanowił konkurować w oparciu o otwarty model. W porównaniu z Facebookiem wprowadził mniej restrykcji dotyczących zachowań uczestników i mniej rygorystycznie chronił prywatność. Efektem takiego podejścia był szybki początkowy wzrost, ale także duża liczba fałszywych kont i mało satysfakcjonujących interakcji, co przyczyniło się do upadku platformy w 2014 rokuIndeks górny 12¹².

Ponadto konkurujące ze sobą ekosystemy początkowo eksperymentują z różnorodnymi modelami administrowania i wykorzystują je do odróżniania się od konkurentów, ale z biegiem czasu bardziej udane modele wypierają z rynku słabsze. W miarę jak administratorzy uczą się, co zdaje egzamin, a konkurencja nabiera bardziej oligopolistycznego charakteru, modele administrowania często ulegają konwergencji. W 2019 roku grupa dużych graczy, w skład której wchodzą firmy Amazon, Apple i Google, zawiązała sojusz Connected Home over IP, aby zwiększyć kompatybilność produktów przeznaczonych do inteligentnych domów – który to krok doprowadził do większej harmonizacji modeli administrowania w tych organizacjach.

Gdy jeden ekosystem uzyskuje przewagę konkurencyjną za sprawą adaptacji swojego modelu administrowania, inne bywają zmuszone do wykonania tego samego ruchu, aby nie zostać w tyle. I tak większość sieci społecznościowych korzysta obecnie z podobnych modeli i zazwyczaj wykonuje identyczne posunięcia w reakcji na pojawiające się problemy. Do takich posunięć należy ustanawianie niezależnych rad zajmujących się monitorowaniem i selekcją zamieszczanych treści.

3. Wykorzystaj administrowanie do zapewnienia ekosystemowi społecznej akceptacji. Działalności ekosystemów coraz baczniej przyglądają się społeczeństwo i urzędy regulacyjne. Platformy działające w ramach gospodarki współdzielenia i gospodarki dorywczych zleceń trafiają pod ostrzał krytyki z powodu unikania kosztownych wymogów związanych z bezpieczeństwem, ubezpieczeniami, higieną i prawami pracowników. Sieci społecznościowe są krytykowane za zbyt luźne procedury ochrony prywatności i rozpowszechnianie fałszywych i wprowadzających w błąd informacji. Platformy e‑handlowe są oskarżane o nadmierną presję cenową i preferencyjne traktowanie własnych produktów. Nasilają się obawy dotyczące domniemanej koncentracji rynku i nadużywania władzy przez dominujące platformy cyfrowe.

Pomimo, a być może z powodu, swoich ogromnych sukcesów podmioty zarządzające platformami coraz częściej doświadczają sytuacji, w których ich działalność jest kwestionowana przez regulatorów. Wiąże się z tym ryzyko podziału ekosystemów na mniejsze części lub utraty licencji na działalność. Oprócz kwestii regulacyjnych istotne jest zagrożenie dotyczące wzajemnego zaufania, które stanowi podstawę sukcesu ekosystemów: dzięki analizie wyników wcześniejszego badania ustaliliśmy, że utrata zaufania odpowiadała w głównym stopniu za ponad połowę ze 110 zbadanych przez nas przypadków upadku ekosystemówIndeks górny 13¹³.

Tym samym skuteczne administrowanie staje się szybko wstępnym warunkiem budowania kapitału społecznego i zabezpieczania społecznej legitymacji, jakiej wymagają ekosystemy biznesowe. Aby spełnić ten wymóg, administratorzy muszą zrozumieć, że nie wystarczy optymalizacja oferty wartości i doświadczeń klientów. Trzeba również wzbogacić wartość i doświadczenia innych uczestników ekosystemu i zewnętrznych interesariuszy. Ponadto model nadzoru musi być zaprojektowany w taki sposób, aby na długą metę i w obliczu zmieniających się wyzwań rodził i podtrzymywał społeczną akceptację, a także zgodność z przepisami prawa. Rozumiany w ten sposób wysokojakościowy nadzór musi być konsekwentny i sprawiedliwy.

Konsekwencja oznacza, że zasady funkcjonowania w ramach platformy są przejrzyste i łatwe do zrozumienia, kompleksowe, wewnętrznie spójne i stabilne. Firma HopSkipDrive stosuje takie konsekwentne zasady w celu wzbudzenia zaufania do jej wyjątkowo wrażliwej oferty, jaką stanowi współdzielony przewóz dzieci. Platforma współpracuje tylko z tymi kierowcami, którzy stosują się do licznych wytycznych ekosystemu i mają przynajmniej pięcioletnie doświadczenie w sprawowaniu opieki nad innymi osobami, przeszli pozytywnie obejmującą wiele źródeł i opartą na odciskach palców kontrolę osobistej przeszłości i nie popełnili żadnego wykroczenia drogowego w ciągu ostatnich trzech lat. Firma korzysta z rygorystycznych metod kontroli procesowej, śledząc każdy przejazd w czasie rzeczywistym, aby wykryć ewentualnie niebezpieczne zachowania kierowców i proaktywnie rozwiązywać wszelkie problemy. Ponadto firma sporządza regularnie raporty na temat częstotliwości występowania sytuacji związanych z bezpieczeństwem, takich jak zdarzenia drogowe, kolizje i nieuważna jazda kierowcówIndeks górny 14¹⁴.

Sprawiedliwość oznacza, że wewnętrzne zasady są zgodne z lokalnymi przepisami prawnymi i normami, są wolne od tendencyjności (na przykład w zakresie algorytmów danych i dostępu) i wzbudzają zaufanie partnerów do ekosystemu (na przykład przez to, że zabraniają nadużywania władzy przez administratora). O znaczeniu sprawiedliwych zasad świadczy niedawny rozkwit platformowych kooperatyw. Kooperatywy, do grona których należą platforma gościnności Fairbnb.coop, platforma do przewozu osób The Drivers Cooperative i platforma działająca jako bank zdjęć Stocksy United, są własnością ich użytkowników i to przez nich są zarządzaneIndeks górny 15¹⁵. Wiele z nich pojawiło się w odpowiedzi na wykorzystywanie uprzywilejowanej pozycji przez administratorów ekosystemów.

4. Zmieniaj model administrowania ekosystemem w miarę upływu czasu. Zdolność do adaptacji jest kluczową zaletą prężnego ekosystemu. Zazwyczaj wynika ona z jego modułowej konstrukcji, na którą składa się trzon (lub platforma) i interfejsy, uzupełnione bardzo zmiennymi komponentami, które można łatwo dodać lub wyeliminować. Taka konstrukcja pozwala ekosystemom ewoluować wraz ze zmianami dotyczącymi otoczenia konkurencyjnego, potrzeb administratorów i uczestników, obyczajów społecznych i technologii. Ten sam rodzaj adaptowalności musi znaleźć odzwierciedlenie w modelu administrowania ekosystemem.

Weźmy Steam, platformę do dystrybucji gier wideo. Steam rozpoczął działalność w 2003 roku jako internetowa platforma do dystrybucji gier i łatek firmy Valve i początkowo miał dość zamknięty model administrowania. W 2004 roku dostępnych było około 50 tytułów. Potem platforma zaczęła się otwierać, obniżając progi wejścia, ograniczając kontrolę na wejściu i tworząc partnerstwa z wydawcami gier. W efekcie liczba gier oferowanych przez Steam szybko się podwoiła.

W latach 2007–2010 platforma otworzyła się jeszcze bardziej; zaoferowała zestaw narzędzi dla programistów Steamworks i szereg interfejsów do programowania aplikacji, które ułatwiały dzielenie się danymi z partnerami. Do platformy przyłączyli się wiodący wydawcy gier, dzięki czemu ogólna liczba gier wzrosła do ponad 1000.

Z biegiem czasu platforma Steam w coraz większym stopniu opierała administrowanie ekosystemem na decyzjach podejmowanych przez użytkowników. Na przykład w 2012 roku wdrożyła aplikację Greenlight, dzięki której użytkownicy mogli swoimi głosami decydować o tym, które nowe gry zostaną dodane do platformy. Informacje zwrotne i oceny użytkowników nabierały coraz większego znaczenia w kontekście kontroli na wyjściu, niezbędnej do zapewnienia jakości gier oferowanych przez platformę.

Inna istotna zmiana w modelu administrowania zaszła w 2017 roku, gdy firma Valve dostrzegła, że wskutek powiększania się ekosystemu Steam aplikacja Greenlight stała się znaczącym wąskim gardłem pod względem onboardingu nowych twórców i gier. W związku z tym firma zastąpiła Greenlight portalem Steam Direct, za pośrednictwem którego twórcy mogli proponować platformie swoje gry. Ten krok oznaczał dalsze obniżenie progów wejścia i kontroli na wejściu i jednoczesną kontrolę jakości opartą na bardziej efektywnych mechanizmach przekazywania informacji zwrotnych przez użytkowników. W 2020 roku platforma Steam była już bardzo liberalnym i otwartym ekosystemem, który oferował ponad 10 tysięcy gier i z którego co miesiąc korzystało 120 milionów graczy.

Przypadek platformy Steam jest ilustracją zjawiska, z którym stykamy się w wielu prężnych ekosystemach: w początkowym okresie działalności platformy te stosują raczej zamknięty model administrowania, ale z biegiem czasu otwierają się. Jednym z powodów tego zjawiska jest fakt, że rozwój ekosystemu zależy w dużym stopniu od obranej drogipostępowania; wczesne decyzje mają znaczący wpływ na trajektorię i przyszły zakres ekosystemu. Dlatego wielu twórców ekosystemów woli początkowo posługiwać się zamkniętym model administrowania, który pozwala kontrolować jakość i zachowania uczestników, a także wprowadzić ekosystem na drogę do sukcesu.

Jedno zastrzeżenie: o ile w miarę swojego rozwoju większość ekosystemów biznesowych zazwyczaj otwiera się, o tyle niektóre ekosystemy zaczynają zaostrzać nadzór, gdy osiągną pewną wielkość i pozycję rynkową. Może to być reakcja na nadużycia uczestników platformy. Przykładowo zaostrzenie przez platformy przewozowe kontroli przeszłości kierowców po atakach na pasażerów lub reakcja na naciski ze strony opinii publicznej lub regulatorów, taka jak wzmocnienie przez sieci społecznościowe kontroli na wejściu w celu zapobiegania rozpowszechnianiu błędnych informacji w czasie pandemii.

Administratorzy prężnych ekosystemów zaostrzają nadzór nad nimi także po to, aby zwiększyć przechwyconą przez siebie wartość – zwłaszcza wtedy, gdy osiągają wiodącą pozycję rynkową, a ich partnerzy stają się coraz bardziej zależni od platformy. Najskuteczniejszym sposobem wzmocnienia nadzoru jest wdrożenie bardziej rygorystycznych reguł uczestnictwa, postępowania i dzielenia się wartością. Google wzmocnił kontrolę nad Androidem po tym, jak producenci aparatów telefonicznych i inni partnerzy zaczęli tworzyć odmiany tego systemu operacyjnego, które nie były kompatybilne z niektórymi aplikacjami i utrudniały Google’owi czerpanie zysków ze sprzedaży reklam i oprogramowaniaIndeks górny 16¹⁶. Przenosząc interfejsy API używane do tworzenia aplikacji z poziomu systemu operacyjnego do sklepu Google Play, firma odzyskała kontrolę na dużymi fragmentami ekosystemu i mogła adaptować swój model administrowania w dużej mierze niezależnie od bazowego systemu operacyjnegoIndeks górny 17¹⁷.

Z uwagi na to, że ekosystemy stają cię coraz bardziej rozpowszechnione i zyskują coraz bardziej ugruntowaną pozycję rynkową, jakość administrowania staje się coraz ważniejszym czynnikiem sukcesu platform. Nie istnieje jednak jeden najlepszy sposób projektowania modelu nadzoru: jego ostateczny kształt będzie zależny od strategicznych priorytetów, dynamiki konkurencji, potrzeb społecznych i technologii.

PRZECZYTAJ TAKŻE:

Na ile efektywny jest twój ekosystem biznesowy? 

Prowadzenie firmy | Platformy Edzar Wesselink , Ulrich Pidun , Martin Reeves

Reagowanie na właściwe mierniki i sygnały ostrzegawcze pomaga liderom ominąć najczęstsze pułapki towarzyszące czterem fazom rozwoju ekosystemu.

Gdy twoja firma jest – lub chce zostać – podmiotem zarządzającym ekosystemem, nie powinieneś traktować administrowania jako elementu uzupełniającego. Powinieneś za to zastanowić się nad jego modelem i wziąć czynny udział w jego projektowaniu. Musisz: zrozumieć, jakie korzyści i ryzyko towarzyszą modelowi otwartemu, a jakie modelowi zamkniętemu; zestroić administrowanie ze strategią; i dokonać strategicznych wyborów „coś za coś”, równoważąc różne aspekty administrowania. Powinieneś postawić się w sytuacji partnerów i uczestników ekosystemu, aby zrozumieć, jaki wpływ na ich motywację do uczestnictwa i wnoszenia własnego wkładu mają twoje decyzje dotyczące administrowania. Powinieneś także poddać analizie modele administrowania w konkurencyjnych ekosystemach i wykorzystać swoje wybory w dziedzinie administrowania do uzyskania przewagi konkurencyjnej. Będziesz także musiał z biegiem czasu modyfikować swój model administrowania, reagując na zmiany pod względem upodobań użytkowników, technologii, konkurencji i strategii.

Jeśli zamierzasz przyłączyć się do ekosystemu, musisz wiedzieć, jak działa i ewoluuje z biegiem czasu jego model administrowania. Od administrowania ekosystemem będzie w dużym stopniu zależała jego atrakcyjność. Powinieneś potraktować administrowanie jako ważne kryterium przy wyborze ekosystemu i z tego względu powinieneś odpowiedzieć sobie na kilka następujących pytań: Jak dobrze współgrają misja i kultura ekosystemu z twoimi wartościami i preferencjami? Jakiego rodzaju zobowiązań i inwestycji wymaga ekosystem i czy mogą one w przyszłości ograniczać twoją elastyczność? Czy ekosystem jest przejrzysty i czy obowiązują w nim prawa decyzyjne, które musisz poznać i które wpływają na jego rozwój? Do jakiego stopnia regulacje dotyczące elementów wejściowych, procesów i elementów wyjściowych ograniczają twój dostęp do ekosystemu i swobodę działania? Czy ekosystem ma regulacje, które zapewnią, że będziesz w sprawiedliwy sposób korzystał z danych, własności intelektualnej i wartości, które wniesiesz do ekosystemu?

Dobre administrowanie jest niezbędnym kluczowym czynnikiem sukcesu podmiotów zarządzających ekosystemami ekosystemów i ich partnerów.

PRZYPISY

1. M. Reeves, H. Lotan, J. Legrand i inni, How Business Ecosystems Rise (and Often Fall), MIT Sloan Management Review, 30 lipca 2019, https://sloanreview.mit.edu.

2. U. Pidun, M. Reeves, M. Schüssler, Why Do Most Business Ecosystems Fail?, Boston Consulting Group, 22 czerwca 2020, www.bcg.com.

3. A. Moazed, N. Johnson, Modern Monopolies: What It Takes to Dominate the 21st Century Economy, Nowy Jork: St. Martin’s Press, 2016.

4. U. Pidun, M. Reeves, N. Knust, How Do You Manage a Business Ecosystem?, Boston Consulting Group, 20 stycznia 2021, www.bcg.com.

5. Google Announces $10 Million Android Developer Challenge, Google, 12 listopada 2007, http://googlepress.blogspot.com.

6. E. Cosgrove, Checking in With Climate Corp’s Open Platform Strategy and the Future of Ag Data, AgFunder News, 30 stycznia 2018, https://agfundernews.com.

7. Doing Business 2020, plik PDF (Washington, D.C.: Bank Światowy, 2020), https://openknowledge.worldbank org; i P. Gompers, J. Ishii, A. Metrick, Corporate Governance and Equity Prices, The Quarterly Journal of Economics 118, nr 1 (luty 2003) s.107‑156.

8. D. Nield, The Best Smart Home Systems 2021: Top Ecosystems Explained, The Ambient, 30 czerwca 2021, www.the‑ambient.com.

9. G.G. Parker, M.W. Van Alstyne, Two‑Sided Network Effects: A Theory of Information Product Design, Management Science 51, nr 10 (październik 2005), s.1494‑1504.

10. M.A. Cusumano, A. Gawer, D.B. Yoffie, The Business of Platforms: Strategy in the Age of Digital Competition, Innovation, and Power, New York: Harper Business, 2019.

11. S. Phillips, A Brief History of Facebook, The Guardian, 25 czerwca 2007, www.theguardian.com.

12. S. Raju, Main Reasons for the Failure of Orkut, StartupTalky, 4 sierpnia 2021, https://startuptalky.com.

13. M. Aguiar, U. Pidun, S. Lacanna i inni, Building Trust in Business Ecosystems, Boston Consulting Group, 10 lutego 2021, www.bcg.com.

14. M. Aguiar, F. Candelon, U. Pidun i inni, Designing for Trust: Business Lessons From an Underdog Ride‑Share Startup, Fortune, 4 maja 2021, https://fortune.com.

15. C. Cennamo, Competing in Digital Markets: APlatform‑Based Perspective, Academy of Management Perspectives 35, nr 2 (maj 2021), s. 265‑291.

16. R. O’Donoghue, Android Forks: Why Google Can Rest Easy, for Now, mobiForge, 9 października 2014, https://mobiforge.com.

17. R. Amadeo, Google’s Iron Grip on Android: Controlling Open Source by Any Means Necessary, Ars Technica, 21 czerwca 2018, https://arstechnica.com.