Czy sztuczna inteligencja odbierze naszej pracy sens?

Teoretycznie sztuczna inteligencja i automatyzacja powinny odciążyć pracowników pod względem wykonywania najbardziej nużących i rutynowych działań, dając im w zamian więcej czasu na kreatywność. Badania pokazują jednak, że to założenie może okazać się błędne.

Przedstawione badania odnoszą się do rynku fińskiego, mimo to postanowiliśmy o nich napisać. Uznaliśmy ich wyniki nie tylko za ciekawe, ale również charakterystyczne dla większości krajów europejskich. 

W ciągu najbliższych 10‑20 lat zautomatyzowanych zostanie od 7 do 35% obowiązków pracowników finlandzkich firm. Projekcje globalne przewidują natomiast, że w ciągu najbliższych kilku dekad sztuczna inteligencja może być odpowiedzialna za wykonywanie nawet 60% wszystkich zadań. Panuje przy tym powszechne przekonanie, że rozwój automatyzacji obejmie przede wszystkim te obowiązki pracowników, które nie wymagają kreatywności czy innowacyjności, za to związane są z pewną rutyną. Innymi słowy – teoretycznie wszystko zmierza ku dobremu, bo dzięki sztucznej inteligencji ludzie zyskają więcej czasu na twórcze, nieszablonowe działania.

Wyniki badań zespołu Johnny’ego Langstedta z Abo Akademi University prezentują jednak inne, świeże spojrzenie na tę sprawę, podejmując kwestię dopasowania systemu wartości człowieka do wykonywanego zawodu – przed i po zautomatyzowaniu rutynowych działań.

Kim jesteśmy, co robimy i czy czerpiemy z tego satysfakcję?

Fundamentalny system wartości człowieka powiązany jest z wieloma aspektami życia zawodowego. W dużej mierze pokrywa się wręcz z tzw. wartościami zawodowymi. We współczesnej teorii Schwartza, do której odnosi się badanie Langstedta, wyróżnia się następujące typy wartości:

Indeks górny Im bliżej siebie znajdują się poszczególne elementy, tym większe jest ich motywacyjne podobieństwo. Wartości ustawione naprzeciw siebie są motywacyjnie przeciwstawne. Źródło: Cieciuch, J., Schwartz S. H. (2018). Pomiar wartości w kołowym modelu Schwartza. W: H. Gasiul (red.), Metody badania emocji i motywacji. S. 312. Warszawa: Difin. Indeks górny koniec^{Im bliżej siebie znajdują się poszczególne elementy, tym większe jest ich motywacyjne podobieństwo. Wartości ustawione naprzeciw siebie są motywacyjnie przeciwstawne. Źródło: Cieciuch, J., Schwartz S. H. (2018). Pomiar wartości w kołowym modelu Schwartza. W: H. Gasiul (red.), Metody badania emocji i motywacji. S. 312. Warszawa: Difin.}

To właśnie na podstawie wyznawanych wartości podejmujemy ważne decyzje życiowe, w tym także związane z wykonywanym zawodem. Ich odpowiednie dopasowanie nadaje pracy sens i możliwość czerpania z niej satysfakcji. Teoretycznie sztuczna inteligencja i automatyzacja nie ma z tym wspólnego – a jednak…

Ciemna strona sztucznej inteligencji

Badanie pokazało, że po zautomatyzowaniu rutynowych działań i oddelegowaniu pracowników do innych zadań (wymagających kreatywności czy umiejętności społecznych) pojawia się ryzyko znacznego zmniejszenia dopasowania wartości zawodowych w danej profesji. Jeśli zmiany będą tak duże, jak szacują naukowcy, może to skutkować powszechnym zmniejszeniem zaangażowania i satysfakcji czerpanej z pracy.

Wiele zależy od tego, jakie zawody i jakie działania będą automatyzowane. Badania wykazały, że profesje, w których ważne są wartości takie jak: bezpieczeństwo, tradycja, władza i przystosowanie pozytywnie reagują na pogłębioną automatyzację. Natomiast jeśli kluczową wartością w danym zawodzie jest życzliwość, uniwersalizm, kierowanie sobą, stymulacja i zdobywanie osiągnięć, wspomaganie pewnych działań przez automatyzacje może przynieść negatywne skutki – pracownicy, którzy opierają się na tej grupie wartości, mogą stracić motywację do pracy.

Naukowcy podkreślają również, że choć rozwój sztucznej inteligencji niesie ze sobą wiele korzyści, warto pamiętać o osobach, które czerpią przyjemność i satysfakcję z wykonywania pracy o charakterze rutynowym.

Indeks górny Źródło: Wyniki badań opartych na analizie danych z European Social Survey, które odnoszą się do 126 zawodów dotkniętych automatyzacją. Indeks górny koniec^{Źródło: Wyniki badań opartych na analizie danych z European Social Survey, które odnoszą się do 126 zawodów dotkniętych automatyzacją.}

PRZECZYTAJ TAKŻE (materiały otwarte i Premium) »

Czy twoi klienci chcą być obsługiwani przez sztuczną inteligencję? 

Czy marka, która za główny cel stawia sobie bycie blisko swoich klientów i porozumiewanie się z nimi ich językiem, powinna do tego zadania wykorzystywać algorytmy?

Gdy zaufasz danym, inni zaufają tobie 

Zaufanie jest walutą przyszłości, która zyskuje na znaczeniu w dobie dostępu do dużych zbiorów danych. Bez mandatu zaufania od klientów firmy niewiele mogą zdziałać. Dlatego konieczne staje się znalezienie równowagi między wykorzystywaniem danych a budowaniem uczciwego wizerunku.

Roboty wkraczają do biur 

Sztuczna inteligencja, Technologia Marcin Moczyróg PL, Dawid Rutyna PL

Robotyzacja i automatyzacja (RTA) znajdują coraz większe zastosowanie we współczesnym biznesie.