Globalny rynek fuzji i przejęć odnotował w 2015 roku wzrost zarówno ilościowy, jak i pod względem wartości, osiągając najwyższe poziomy aktywności transakcyjnej od 2007 roku. Tymczasem rynek Europy Środkowo‑Wschodniej, notując wartość 53,5 miliarda euro, na które złożyło się prawie 2138 transakcji, zaliczył 3‑procentowy spadek pod względem liczby M&A i 15‑procentowy spadek wartości rok do roku (z 63 miliardów euro).
Spadki nie objęły jednak wszystkich spośród 22 rynków Europy Środkowo‑Wschodniej. Jak wynika z raportu Emerging Europe M&A Report 2015/2016, zawierającego analizę transakcji o wartości powyżej miliona dolarów przygotowaną przez kancelarię CMS we współpracy z EMIS, cztery kraje: Polska, Węgry, Serbia oraz Bośnia i Hercegowina, odnotowały wzrosty zarówno pod względem liczby, jak i wartości M&A. Polska uplasowała się na drugiej pozycji pod względem wolumenu (po Rosji) i trzeciej (po Rosji i Turcji) pod względem wartości M&A (zobacz ramkę Liczba transakcji na polskim rynku M&A w 2015 roku). Z pierwszej trójki krajów tylko Polska może się pochwalić wzrostem obejmującym oba wskaźniki – wolumen (21% – z 285 do 346) oraz wartość transakcji (prawie 40% – z 4,5 do 6,3 miliarda euro).
Globalne korporacje oraz inwestorzy zagraniczni przestają traktować rynek Europy Środkowo‑Wschodniej jako jednolity obszar i są coraz bardziej skłonni myśleć o poszczególnych grupach państw w kategoriach klastrów regionalnych. Jeśli na przykład jakaś korporacja prowadzi działalność w Czechach, z powodzeniem może myśleć o południowej Polsce i części Austrii jako swoim naturalnym rynku. Inwestor lokujący pieniądze w branży turystycznej, analizując szanse w Chorwacji, może myśleć szerzej – w kategoriach całego Adriatyku – będzie więc zainteresowany również Włochami, Słowenią i częścią Grecji. Ten trend staje się coraz bardziej widoczny – w regionie zawiązują się międzynarodowe grupy inwestorów, które chcą tu prowadzić interesy.
Jak wskazuje w raporcie William Wells, CEE executive vice chairman w Rothschildzie, traktowanie Europy Środkowo‑Wschodniej i Europy Południowo‑Wschodniej w charakterze jednolitego obszaru inwestycyjnego prawdopodobnie zawsze było błędem. Zarówno w przeszłości, jak i obecnie różne jest ryzyko inwestowania w poszczególnych krajach oraz inny stopień dojrzałości rynków.
Z raportu wynika, że dużą aktywność na rynku fuzji i przejęć wykazywały fundusze private equity – odpowiadają za 288 transakcji (o wartości 10,9 miliarda euro), co oznacza 16‑procentowy wzrost w porównaniu z rokiem 2014. Prawdopodobnie to właśnie fundusze PE w nadchodzących miesiącach będą kształtować rynek M&A.
Wśród inwestorów zagranicznych wyróżnili się gracze amerykańscy – zawarli 127 transakcji (wzrost 61%) o wartości prawie 4 miliardów euro (wzrost 9%), co ma związek m.in. z korzystnym kursem dolara do euro. Inwestycjami były również zainteresowane firmy z Niemiec (88 M&A o wartości 3,2 miliarda euro) oraz Wielkiej Brytanii (2,5 miliarda euro). Pojawił się ponownie kapitał z Chin oraz z Korei Południowej.
Polskie transakcje
W Polsce przeprowadzono kilka dużych transakcji, m.in. sprzedaż TVN, największej prywatnej grupy medialnej, na rzecz spółki Scripps Networks za 2,4 miliarda złotych, sprzedaż PKP Energetyka na rzecz CVC Capital Partners za 1,4 miliarda złotych. Bogdanka została kupiona przez Eneę za 1,5 miliarda złotych, Alior Bank przez PZU za 1,6 miliarda złotych. Dwie ostatnie transakcje (Alior Bank i Bogdanka) dotyczyły przejęcia prywatnych firm przez spółki kontrolowane przez Skarb Państwa.
Konsolidacja sektora bankowego, oczekiwana przez rynek, prawdopodobnie przesunie się w czasie, ponieważ inwestorzy nie wiedzą, jakie będą skutki wprowadzenia „podatku bankowego” oraz innych regulacji wpływających na kondycję sektora. Podobna sytuacja dotyczy sektora handlowego.
Jeśli chodzi o sektor nieruchomości, miniony rok był pomyślny – zawarto pięć dużych transakcji o wartości powyżej 200 milionów euro, między innymi sprzedaż polskich aktywów spółki Trigranit na rzecz TPG, sprzedaż centrum handlowego CH Riviera w Gdyni na rzecz Union Investment Real Estate, Starego Browaru w Poznaniu na rzecz Deutsche Banku oraz sprzedaż Echo Investment na rzecz PIMCO i Oaktree Capital Management. Większość transakcji M&A w sektorze dotyczyła powierzchni handlowych, magazynowych oraz biurowych. Ta tendencja prawdopodobnie utrzyma się w 2016 roku, ponieważ Polska jest nadal postrzegana jako atrakcyjny rynek nieruchomości komercyjnych.
Inwestorzy są skłonni traktować rynek Europy Środkowo‑Wschodniej w kategoriach kanałów regionalnych.
Wysoki poziom aktywności na rynku fuzji i przejęć dało się zaobserwować w środkowym segmencie rynku, obejmującym transakcje o wartości od 20 milionów do 75 milionów euro. W tym przypadku oferty najczęściej były podyktowane zmianą pokoleniową i decyzjami nowych właścicieli, którzy odziedziczyli firmy i postanowili odzyskać środki finansowe. Do największej liczby fuzji i przejęć doszło w sektorach: produkcyjnym, nieruchomości, IT/telekomunikacyjnym oraz usługowym. Najbardziej znaczącą transakcją była sprzedaż Home.pl przez V4C na rzecz United Internet. Na fali trendu konsolidacyjnego doszło też do podpisania kilku mniejszych umów. Prawdopodobnie ta tendencja się utrzyma, bo kwestie związane ze zmianą pokoleniową wśród właścicieli średnich polskich przedsiębiorstw mogą zwiększyć aktywność inwestorów finansowych i branżowych.
Innym czynnikiem, który może dać impuls do zwiększenia w Polsce aktywności na rynku fuzji i przejęć, mogą być rozczarowujące wyniki spółek notowanych na GPW. Niepewność, która zapanowała w drugiej połowie 2015 roku w wyniku zmian politycznych i regulacyjnych, sprawiła, że wskaźniki spółek giełdowych spadły do rekordowo niskich poziomów. Dotyczy to głównie przedsiębiorstw z sektorów regulowanych (np. bankowości, ubezpieczeń i energii) lub z udziałem Skarbu Państwa, choć spadki objęły również przedsiębiorstwa zaliczane do średniego segmentu. Ta sytuacja może dać impuls do zakupu za rozsądną cenę ciekawych spółek, które wcześniej nie stanowiły obiektu zainteresowania łowców okazji.
Coraz silniejszym trendem na rynku M&A jest aktywność transakcyjna polskich spółek za granicą. Na przykład w ubiegłym roku Amica przejęła spółkę w Wielkiej Brytanii, a Wielton we Francji, co dowodzi, że polscy przedsiębiorcy z sukcesem realizują wizję rozwoju przez ekspansję zagraniczną. W bieżącym roku prawdopodobnie dojdzie do kolejnych udanych przejęć lub fuzji.
