Cele inwestorów giełdowych i spółek notowanych na GPW bardzo często trudno pogodzić. Zarządy chcą rozwijać firmy, inwestując wypracowane zyski, co krótkoterminowo obniża wyniki finansowe. Natomiast akcjonariusze chcą sukcesywnie odzyskiwać zainwestowany kapitał z procentem. Im wyższy jest ten procent, tym lepiej.
Typowe relacje między zarządami a akcjonariuszami na świecie właściwie sprowadzają się do notowań giełdowych i dywidendy. Kiedy kursy akcji rosną, ich właściciele są zadowoleni, kiedy spadają, zaczynają się burzyć i dociekać, dlaczego tak się dzieje, wymieniać zarządy. Podobnie jest z dywidendą – cały zysk, jaki spółka wypracuje, inwestorzy najchętniej wypłaciliby sobie. Mniej interesują się planami rozwojowymi czy inwestycjami, które są dobre dla spółki, ale w danym momencie nie dla ich kieszeni. Tak dzieje się na całym świecie, choć muszę przyznać, że w Polsce to zjawisko nie przybrało tak agresywnej formy, jak na giełdach amerykańskich.
Ponad cztery lata temu kierowana przeze mnie firma TIM, będąca siecią hurtowni osprzętu elektrycznego, zdecydowała się na zmianę modelu działania – postawiła na handel online. Ta decyzja wiązała się ze stratami ponoszonymi przez dwa lata w związku z niezbędnymi inwestycjami. Gdy to ogłosiliśmy, nie spotkaliśmy się ze zrozumieniem ze strony inwestorów krótkoterminowych. Zdołaliśmy jednak przekonać radę nadzorczą, że to perspektywiczny kierunek, więc strategia została zaakceptowana. Po zmianie modelu działania problemem okazało się dochodzenie do zaplanowanych zysków w zaplanowanych terminach. Skutkuje to silnymi napięciami pomiędzy mną, radą nadzorczą i akcjonariuszami.
Rada nadzorcza w TIM jest całkowicie niezależna. Kiedy nie będzie zadowolona z osiąganych przeze mnie wyników, może w każdej chwili odwołać mnie z pełnionej funkcji. I to pomimo tego, że jestem właścicielem sporego pakietu akcji, mam nazwisko, z którym liczą się inwestorzy, a 30 lat temu sam zakładałem tę spółkę. Zastanawiam się tylko, co dobrego dałaby firmie i akcjonariuszom ewentualna wymiana prezesa. Obserwuję właśnie taką rotację w zarządach dwóch spółek giełdowych. Efektem ciągłych zmian osób zarządzających jest dziś śmieciowa wartość akcji i widmo bankructwa. Jedna z tych firm już ogłosiła upadłość układową, a drugiej niewiele brakuje. Okazuje się, że sama wymiana zarządu nie gwarantuje natychmiastowej poprawy. Zanim nowi ludzie wciągną się w biznes i poznają wszelkie jego niuanse, upłyną miesiące, a nawet lata. Natomiast wyniki będą w tym czasie nadal spadać.
Efektem ciągłych zmian osób zarządzających jest śmieciowa wartość akcji i widmo bankructwa #zarzadzanie
TweetnijAkcjonariuszy instytucjonalnych i ich przedstawicieli w radach nadzorczych interesują tylko wycena akcji i dywidenda. Rzadko kiedy zastanawiają się, jak ich opinie czy decyzje osobowe wpływają na zarządzanie firmą w długim terminie. Pierwsi kierują się zyskiem, a drudzy literalnie wykonują polecenia pierwszych. Doskonale to widać na walnym zgromadzeniu, gdy nastąpi jakakolwiek zmiana porządku obrad. Wówczas uczestnicy spotkania dzwonią i wysyłają SMS‑y, bo jako przedstawiciele akcjonariuszy nie wiedzą, jak głosować.
Dlatego uważam, że czas pomyśleć o wprowadzeniu zmian w zasadach ładu korporacyjnego w taki sposób, aby zostały uwzględnione racje i potrzeby wszystkich interesariuszy – spółki, rady nadzorczej, akcjonariuszy i pracowników. Inwestorzy, zanim kupią akcje wybranej firmy, powinni sygnalizować, na czym im zależy – czy liczą na wzrost kursu akcji czy na wypłatę dywidendy oraz jaki jest ich horyzont inwestycyjny. Spółka z kolei powinna jasno komunikować swoją politykę dywidendową i inwestycyjną. Niestety, w Polsce brakuje takiej kultury rynku kapitałowego – inwestor najpierw kupuje akcje, a dopiero potem zastanawia się, co ta inwestycja mu przyniesie. Brak głębszej wiedzy o firmie skutkuje czasem rozczarowaniem – akcjonariusze nastawieni na szybki zysk mają pretensje do zarządu, kiedy ten chce przeznaczyć pieniądze na inwestycje. Zarząd zaś nie może liczyć na poparcie członków rady, bo ci zawsze podejmują decyzje zgodnie z wytycznymi inwestorów. Tę kwadraturę koła mogłyby zniwelować spotkania stron przed transakcją, w trakcie których przedstawiciele inwestorów i spółek mogliby stwierdzić, czy mają zbieżne strategie i cele oraz określić wzajemne relacje. Gdy spółka otwarcie zakomunikuje, że nie zamierza wypłacać dywidendy przez trzy lata, ponieważ w tym okresie planuje spore inwestycje, które odbiją się przez jakiś czas na wynikach finansowych, wówczas akcjonariusz krótkoterminowy zrezygnuje z zakupu akcji, średnioterminowy z horyzontem trzy-, pięcioletnim również. Długoterminowy natomiast może uznać ją za interesujący obiekt inwestycji.
Drugim elementem ładu korporacyjnego, którym warto się zainteresować w kontekście dobra spółek i akcjonariuszy, są składy rad nadzorczych. W tej chwili w spółkach rodzinnych bardzo często panuje nepotyzm. Zaś w spółkach Skarbu Państwa lub tam, gdzie rządzą inwestorzy instytucjonalni, członkostwo w organach nadzorczych jest często synekurą. Tymczasem zarządom nie zależy na figurantach. W radach są potrzebni ludzie niezależni finansowo, którzy mogą się pochwalić osobistymi dokonaniami, których opinie będą miały dla nas dużą wartość, i wreszcie tacy, którzy potrafią zadać pytanie stawiające jakiś pomysł czy plan w zupełnie nowym świetle. Czasem to jedno pytanie jest warte kilkugodzinnej dyskusji, ponieważ zwraca uwagę zarządu na ważny aspekt dotychczas przez niego niedostrzegany.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Stwórz efektywne reguły strategiczne »
Jak zwiększyć przychody o 50% i wejść na giełdę: prosta strategia
Strategia Andrzej JacaszekCzy formułowanie prostych, pozbawionych patosu, przejrzystych reguł strategicznych jest… proste?
