Wraz z transformacją cyfrową oraz zachodzącymi przemianami społecznymi i pokoleniowymi modyfikacji ulegają dotychczasowe biznesowe paradygmaty, zmienia się też portret skutecznego lidera.
Jak w tej rzeczywistości odnajdują się polscy menedżerowie? W swoich działaniach są bardziej skupieni na otoczeniu zewnętrznym i kreowaniu wizerunku firmy niż na kwestiach związanych z zarządzaniem ludźmi i budowaniem kapitału społecznego. Jak pokazują wyniki badania Przywództwo przyszłości. Polski lider gotowy na zmiany? przygotowanego przez firmę doradczą PwC, nie pełnią roli charyzmatycznych liderów dla pracowników, a umiejętne wykorzystywanie najnowszych technologii nie jest ich najmocniejszą stroną.
Zarządzający firmami stoją obecnie przed ogromnym wyzwaniem. Nie mogą już dłużej postępować według pewnych schematów i przyzwyczajeń, nawet jeżeli do tej pory przynosiły oczekiwane rezultaty. Rynek potrzebuje nowego modelu kompetencji przywódczych.
Koncentracja na technologii
Jednym z głównych filarów współczesnego przywództwa jest umiejętne wykorzystanie technologii do budowania marki firmy. Dla organizacji oznacza to nie tylko wspieranie działów IT, ale przede wszystkim tworzenie strategii transformacji cyfrowej. Sama obecność w Internecie nie wystarczy do osiągnięcia sukcesu – firmy powinny dostosować swój obraz w sieci do oczekiwań klientów, aby zapewnić im możliwość błyskawicznego uzyskania danych niezbędnych do podjęcia decyzji zakupowej, zarówno za pośrednictwem smartfonów, jak i innych urządzeń. Co to oznacza dla liderów zespołów? Przede wszystkim muszą oni sami zrozumieć, że transformacja cyfrowa nie opiera się jedynie na wdrażaniu nowych technologii, ale jest to przede wszystkim zmiana sposobu myślenia i działania, zmiana całej kultury organizacyjnej w podejściu do komunikacji i obsługi klienta. Tylko mając tę świadomość, będą w stanie nadawać właściwy kierunek rozwoju i swoimi działaniami uwiarygadniać deklarowane wartości.
Czy polskie przedsiębiorstwa są gotowe na transformację cyfrową? Wygląda na to, że doceniają jej znacznie, gdyż 54% z nich przeznacza ponad 15% przychodów na inwestycje w nowe technologie. Odsetek ten jest wyraźnie wyższy od globalnego – na świecie kształtuje się na poziomie 31%. Co motywuje firmy do tak dynamicznego działania? Aż 91% ich przedstawicieli wskazało, że głównym celem jest osiągnięcie przewagi poprzez poprawę jakości obsługi klienta i osiągnięcie wyższego przychodu.
Obecnie na świecie zasoby danych podwajają się w ciągu dwóch lat. Wyzwaniem dla liderów jest efektywne wykorzystanie gromadzonych podczas działalności operacyjnej informacji i poddawanie ich zaawansowanej analityce tak, by przekuwać je w rozwiązania niosące realne korzyści dla klientów. Z uwagi na niedostateczną umiejętność analizy firmy w Polsce wykorzystują jednak jedynie 12% swoich danych. Tak niski odsetek dziwi, gdyż przedsiębiorstwa na pewno mają pełną świadomość, że lepiej wykorzystane dane oznaczają lepsze decyzje biznesowe. Wielu polskich menedżerów w życiu prywatnym intensywnie korzysta z mediów społecznościowych i sklepów internetowych, ale nie wykorzystuje tych kanałów w biznesie.
Dobrym przykładem tego, jak aktywność w mediach społecznościowych może przełożyć się na sukces biznesowy, jest decyzja pewnej firmy zajmującej się wydobywaniem złota. Na forum internetowym opublikowała dane wskazujące potencjalne lokalizacje złóż cennego kruszcu, czyli informacje, które teoretycznie powinny być jedną z najbardziej strzeżonych tajemnic firmy. Internauci (głównie naukowcy) przeglądali wyniki badań i oceniali prawdopodobieństwo wykrycia złota w wybranych miejscach. Po kilku miesiącach firmowi specjaliści wybrali 10 miejsc wytypowanych przez internautów. Na 10 prób aż 9 zakończyło się sukcesem. Ujawnienie najbardziej strzeżonej tajemnicy przedsiębiorstwa i skorzystanie z „mądrości tłumu” okazało się sposobem na sukces firmy i przyniosło jej duże oszczędności.
Liderzy powinni podejmować działania niekonwencjonalne, zachowując równowagę między ryzykiem a potencjalnymi korzyściami.
Problemem we wdrożeniu rozwiązań technologicznych w polskich firmach mogą być regulacje i ograniczenia prawne. Wyzwaniami są na przykład wykorzystywanie chmury w sektorze bankowym i kwestie ochrony danych osobowych. Jeżeli polscy liderzy nie zdadzą sobie sprawy, że wykorzystywanie chmury jest jednym z głównych elementów transformacjicyfrowej, a dane osobowe odpowiednio zabezpieczone mogą znajdować się w różnych miejscach – ich przedsiębiorstwa nie rozwiną się tak szybko jak zachodnich konkurentów. Przywództwo powinno opierać się na wyszukiwaniu nowych trendów i wdrażaniu ich w funkcjonowanie własnej organizacji.
Tworzenie organizacji otwartej na wiedzę
Kolejnym celem współczesnych liderów jest wspieranie środowiska organizacji „uczącej się”, otwartej na nowe idee i trendy. Eksperci mówią o ekosystemie umożliwiającym zapraszanie innych do współpracy. Nie zawsze jest to proste, głównie ze względu na poufność wielu informacji, zwłaszcza danych strategicznych. Jak pokazuje jednak przykład przytoczony wcześniej, warto podejmować działania niekonwencjonalne, zachowując balans ryzyka i potencjalnych korzyści.
Sposobami wsparcia tej koncepcji jest także przemyślane budowanie zespołów – promowanie współpracy międzypokoleniowej poprzez łączenie doświadczenia pracowników o dłuższym stażu i nowego sposobu postrzegania, jaki przynoszą do organizacji najmłodsi. Bardzo ważne jest również poszukiwanie informacji, konfrontowanie swoich pomysłów z przemyśleniami innych, nie tylko wewnątrz firmy.
Jedną z luk kompetencyjnych przywódców jest umiejętne delegowanie obowiązków. Menedżerowie słabo radzą sobie z delegowaniem zadań, bo wierzą, że sami wykonają je lepiej i szybciej. W efekcie, zamiast zajmować się kluczowymi kwestiami wpływającymi na rozwój firmy, większość czasu poświęcają na wykonywanie pracy za pracowników. Ci z kolei są niezadowoleni, bo nie dostają zadań, które są ważne. Takie podejście jest sprzeczne z założeniami uczącej się organizacji. Przywódca musi umieć delegować zadania. Dobry menedżer powinien delegować wszystko, co jest w stanie wykonać inna osoba w zespole, nawet jeżeli nie zrobi tego wzorowo. Skuteczny lider musi zdawać sobie sprawę, że nie jest w stanie znać się na wszystkim. Dlatego potrzebuje zaufanych współpracowników, o różnych kompetencjach, umiejętnościach i doświadczeniach. Jest wiele sytuacji, gdy decyzji nie można podjąć autorytarnie i niezbędne jest zaufanie specjalistom w danym obszarze.
Wykorzystanie potencjału ludzkiego
Coraz większą rolę w organizacji odgrywają nowi pracownicy reprezentujący pokolenie Y, wobec których skuteczne okazują się inne metody zarządzania niż wobec starszych pracowników. Wyzwaniem stojącym przed współczesnymi przywódcami jest zarządzanie motywacją i czasem młodych osób. Dla pokolenia Y niebagatelne znaczenie ma to, czy przedsiębiorstwo godzi się na podjęcie ryzyka i wyzwań, na jakie nie zdecydowała się jeszcze żadna firma z branży. Dodatkowo doceniają oni charyzmatycznych przywódców – osoba lidera jest, ich zdaniem, pewną deklaracją, informacją o kierunkach myślenia i działania firmy. Przekonujący przywódca jest dla nich dwa razy ważniejszy niż dla starszych grup wiekowych.
Wykorzystywanie potencjału osób z pokolenia Y, a wkrótce pokolenia Z, może przynieść wiele korzyści firmie – młodzi pracownicy są cennym źródłem informacji w kwestii wykorzystywania nowych technologii oraz stosowania innowacyjnych rozwiązań i wychodzenia poza utarte schematy postępowania. Cechą współczesnych przywódców powinno być więc słuchanie młodych ludzi i świadomość własnej omylności. Jeżeli pracownicy mają dostarczać pomysłów oraz innowacyjnych rozwiązań, należy pozwolić im wypowiedzieć się. Współczesny przywódca powinien obdarzać innych zaufaniem i pozwalać na samodzielność.
Zarządzanie przez jakość
Światowym trendem jest obecnie odchodzenie od zarządzania przez cele, skoncentrowanego niemal wyłącznie na osiąganiu szybkich, ale nie zawsze długoterminowych rezultatów biznesowych. Przedsiębiorstwa stopniowo zaczynają stawiać na zarządzanie przez jakość, w którym jest ważne holistyczne spojrzenie na firmę i jej otoczenie. W tej koncepcji fundamentalne znaczenie mają stałe podnoszenie kwalifikacji podwładnych oraz praca w zespołach. Zadowolenie klienta prowadzi do osiągnięcia sukcesu. Uzyskuje się je dzięki podejściu projakościowemu i procesowemu. Mimo że w niektórych obszarach trudno sobie wyobrazić, aby zarządzanie projektem nie polegało na ustaleniu celów, coraz większego znaczenia nabiera też jakość końcowa produktu bądź usługi. Świetnym przykładem jest firma Apple, której produkty pomimo stosunkowo wysokiej ceny cieszą się ogromną popularnością na świecie. Przedsiębiorstwo założone przez Steve’a Jobsa dopracowało każdy szczegół związany z doświadczeniem klienta, zaczynając od sprzedaży, poprzez sposób pakowania, a na komunikacji z klientem kończąc.
Polski lider jest gotowy na zmiany. Rodzime firmy wciąż jednak muszą poprawić zarządzanie potencjałem pracowników i zrozumieć, że dzięki współpracy i otwartej komunikacji są w stanie osiągnąć więcej niż za sprawą autorytarnego zarządzania.
