Dynamiczny rozwój technologii związanych z automatyzacją i robotyzacją może w znacznym stopniu przeobrazić rynek pracy. Z raportu Ramię w ramię z robotem, opublikowanego przez firmę McKinsey & Company oraz miesięcznik „Forbes”, wynika, że w 2030 roku dzięki automatyzacji i spowodowanemu przez nią wzrostowi produktywności wskaźnik PKB Polski może być wyższy aż o dodatkowe 15%. Natomiast średni roczny wzrost gospodarczy w latach 2020–2030 może być wyższy o ponad 1 punkt procentowy. Według prognoz, nawet 49% czasu pracy w Polsce (odpowiednik 7,3 miliona miejsc pracy) zajmują czynności, które teoretycznie mogłyby zostać zautomatyzowane do 2030 roku dzięki zastosowaniu istniejących dziś technologii. Poziom ten jest zbliżony do globalnej średniej (50%) i do wartości wskaźnika dla innych krajów rozwiniętych. Potencjał automatyzacji dla Japonii wynosi 53%, dla Czech – 51%, dla Węgier – 49%, dla Stanów Zjednoczonych – 43%, natomiast dla Danii – 38%.
Duże możliwości zautomatyzowania pracy nie oznaczają jednak, że wszystkie technologie, które to umożliwiają, już teraz mogą znaleźć zastosowanie w miejscu pracy. Stopień i szybkość zastosowania danej technologii zależą od kilku czynników. Pierwszym są techniczne możliwości wdrożenia, które decydują o tym, jak szybko opracowana technologia trafi do użytku. Drugim czynnikiem jest koszt danej technologii zestawiony z dynamiką rynku pracy – zwłaszcza ze strukturą płacową. Dopóki nakłady kapitału potrzebne do wdrożenia technologii będą zbyt wysokie w porównaniu z kosztami zatrudniania pracowników, firmy będą niechętnie podchodzić do zwiększania automatyzacji. W niektórych sytuacjach kluczową barierą przyjęcia technologii jest także akceptacja społeczna i niesprzyjające otoczenie regulacyjne. Dla przykładu: cześć zadań, które wykonują lekarze, już dziś mogłaby zostać zautomatyzowana, ale proces ten właśnie z powodu braku akceptacji społecznej odpowiednich regulacji prawnych został zahamowany.
Jak wynika z raportu powyższe czynniki sprawiają, że techniczny potencjał automatyzacji w Polsce może zostać zrealizowany najwcześniej w 2030 roku, a według scenariusza wolnego wdrażania technologii może to nastąpić dopiero w latach sześćdziesiątych XXI wieku. W dalszych analizach raport przyjmuje jednak najbardziej optymistyczny scenariusz, wiążący się z największymi wyzwaniami. Wynika z niego, że zautomatyzowane mogą zostać przede wszystkim zawody polegające na wykonywaniu przewidywalnych czynności – zarówno fizycznych, np. pakowanie, spawanie, załadunek, przygotowanie posiłków, jak i umysłowych, np. zbieranie i analiza danych, wypełnianie formularzy, generowanie faktur, uzupełnianie i przetwarzanie danych (zobacz ramkę Potencjał automatyzacji według typów czynności). Te prace częściej wykonują pracownicy z wykształceniem średnim i podstawowym oraz statystycznie częściej mężczyźni niż kobiety.
Potencjał automatyzacji według typów czynności (w %)
W Polsce automatyzacja może mieć największy wpływ na sektor transportu i magazynowania oraz przetwórstwa przemysłowego – od 64 do 65% czasu pracy zajmują w nich czynności, które można zautomatyzować (zobacz ramkę Potencjał automatyzacji według branż). Takie zadania jak pakowanie czy układanie towarów na półkach zaczynają wykonywać roboty. Z kolei transportem będą się zajmować autonomiczne pojazdy.
Przejmij kontrolę nad swoim mózgiem i wyzwól swój potencjał »
Jak wynika z opisanych analiz struktury zatrudnienia, technologii i charakteru wykonywanych czynności, w rolnictwie, handlu i obszarze wsparcia administracyjnego oraz biurowego procentowy potencjał automatyzacji jest na poziomie 40–52%. Jednak z powodu dużej liczby pracowników zatrudnionych w tych branżach przekłada on się na znaczną liczbę miejsc pracy, które mogą zostać zautomatyzowane – łącznie około trzech milionów. W szkolnictwie, medycynie czy usługach dla biznesu automatyzację utrudnia znaczny udział czynności związanych z bezpośrednim kontaktem z uczniem, pacjentem lub klientem.
Dzięki rozwojowi technologicznemu może powstać wiele nowych miejsc pracy. Nowe technologie zwiększają produktywność, pozwalając przedsiębiorstwom obniżać ceny, podwyższać płace i zwiększać zyski. To stymuluje popyt, tworząc miejsca pracy. Nowe miejsca pracy będą też kreować technologie automatyzacji. Przykładem mogą być analitycy danych, którzy tworzą i rozwijają algorytmy automatyzacyjne. Nowe miejsca pracy powstaną także w wyniku przenikania się trendów globalnych. Chodzi m.in. o: wzrost dochodów społeczeństwa, rozwój usług dla osób starszych, rozwój technologii i jej wdrażanie oraz wzrost nakładów inwestycyjnych na nieruchomości, infrastrukturę i energetykę.
Potencjał automatyzacji według branż (w %)
Automatyzacja daje przedsiębiorstwom możliwości osiągnięcia przewagi nad konkurencją – czy to dzięki obniżeniu kosztów pracy, czy zwiększeniu produktywności załogi poprzez zaangażowanie personelu do zadań generujących wyższą wartość dodaną. Wykorzystanie tego potencjału będzie jednak wymagać od przedsiębiorstw gruntownej zmiany sposobu zarządzania – od szerszego wykorzystania technologii, poprzez zmianę procesów biznesowych, aż po dostosowanie struktury organizacyjnej do nowych sposobów pracy. Automatyzacja niesie ze sobą także wiele wyzwań dla przedsiębiorstw. Z jednej strony niewykorzystywanie technologii automatyzacyjnych może spowodować utratę atutów konkurencyjnych z powodu wyższych kosztów lub niższej produktywności. Z drugiej – przyszłość pracy będzie wymagać nowych umiejętności. Jeśli firmy nie wykształcą ich u pracowników i nie przyciągną nowych talentów, szansa, jaką daje automatyzacja, może zostać zmarnowana.
Automatyzacja daje przedsiębiorstwom możliwość osiągnięcia przewagi nad konkurencją dzięki obniżeniu kosztów pracy i zwiększeniu produktywności.
Aby skorzystać na nadchodzącej rewolucji technologicznej, przedsiębiorstwa w Polsce powinny otworzyć się na nowe technologie. Warto zacząć od kompleksowej diagnostyki obszarów, w których automatyzacja może przynieść największe korzyści, a następnie rozpocząć pilotażowe wdrożenia nowych technologii. Nie da się tego zrobić bez szkoleń dla specjalistów, którzy będą je wdrażać w przedsiębiorstwie. Należy przy tym pamiętać, że zastosowanie najnowocześniejszych narzędzi w dotychczasowych procesach biznesowych może nie przynieść zakładanych rezultatów. Zarządzający powinni być świadomi, że wykorzystanie potencjału automatyzacji często będzie możliwe dopiero po rewizji i przebudowaniu tych procesów.
W dobie automatyzacji i cyfryzacji strategia biznesowa nie polega już tylko na planowaniu działań na kolejne lata, ale na wyczuwaniu i wykorzystywaniu nowych możliwości i dostosowywaniu się do stale zmieniającego się otoczenia. Dlatego, by utrzymać wysoki poziom konkurencyjności w dobie automatyzacji, firmy powinny wdrażać nowe sposoby zarządzania talentami. Będą potrzebowały wykwalifikowanych ekspertów, którzy pomogą im wdrożyć i wykorzystać innowacje technologiczne. Aby zapewnić sobie sukces w zmieniającym się szybko otoczeniu biznesowym, organizacje będą musiały coraz częściej korzystać z kompetencji miękkich, takich jak kreatywność, wspieranie innych w rozwoju, umiejętność komunikowania się i słuchania, szacunek dla odmiennych wartości i punktów widzenia, empatia. Myślenie krytyczne i koncepcyjne oraz rozwiązywanie problemów – to umiejętności, które można wykorzystywać w wielu różnych zawodach, nie są związane z jednym sektorem. Z tego powodu przedsiębiorstwa powinny inwestować w rozwój tych umiejętności, a także zrewidować ich znaczenie podczas procesu rekrutacji i oceny pracowników.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Automatyzacja i robotyzacja »
Technologia zmienia outsourcing
Technologia, Kultura organizacyjna Weronika Podhorecka PLAnalitycy wieszczą nową falę transformacji w outsourcingu procesów biznesowych.
