Ten artykuł możesz także odsłuchać!
Z wykształcenia filozof i fizyk, z doświadczenia polarnik, podróżnik, przedsiębiorca, działacz społeczny, pisarz. Przemierza świat wzdłuż i wszerz, własnym przykładem motywując ludzi do przekraczania swoich granic. Obecnie planuje pierwszą wyprawę dookoła świata, w której kompanem człowieka będzie robot humanoidalny.
Przygotowanie, szczęście czy doświadczenie? W czym tkwi sukces wyprawy, projektu biznesowego, realizacji jakiegokolwiek celu?
W planowaniu.
Trudno jednak wszystko zaplanować.
Mimo to sukces tkwi w planowaniu. Najpierw każdą wyprawę trzeba odbyć w myślach. W mojej metodzie realizacji celów „Biegun” skupiam się na dziesięciu krokach, ale tak naprawdę dwa tworzą filar każdego projektu. Są to mapa drogi oraz wizualizacja jako metoda przygotowań. To one – nim przejdzie się do działania – pozwalają rozpatrzyć liczne scenariusze, zbudować różne modele myślowe, rozważyć wiele opcji.
Z drugiej strony wielokrotnie wspominał pan, że niezbędną umiejętnością podróżnika jest umiejętność radzenia sobie z nieprzewidzianymi sytuacjami. Czy to nie jest w kontrze do planowania? Nieprzewidziane sytuacje trudno przecież zaplanować.
W dobrym planowaniu chodzi o pozostawienie jak najmniejszego marginesu na nieprzewidziane sytuacje. Wtedy mamy szanse z powodzeniem je rozwiązać. Jeśli będzie ich za dużo, może nam zabraknąć czasu, narzędzi, siły. Żeby odnieść sukces, trzeba sobie radzić z nieprzewidzianymi sytuacjami, ale też trzeba jak najwięcej sytuacji przewidzieć.
Proszę sobie wyobrazić: jadę samochodem elektrycznym naładowanym na 200 km, przed podróżą nie sprawdzam, gdzie go naładuje. Gdy robię to w trakcie, okazuje się, że najbliższa stacja ładowania jest za tysiąc kilometrów. Co mam zrobić? Do takich sytuacji po prostu lepiej nie dopuszczać, bo łatwo ich uniknąć, poświęcając czas na planowanie, a to one mogą zaważyć na realizacji celu.
Planowanie odhaczone, ale jak w takim razie przygotować się na kryzys? Taki, który zaskoczyłby nawet najbardziej doświadczonego w dziedzinie? Pan wspominał, że podczas wyprawy z Wojtkiem Moskalem on miał doświadczenie, a pan umiejętność radzenia sobie z kryzysowymi sytuacjami. Na czym ona polega?
Zawsze staram się iść do końca. Na wyprawę na biegun byliśmy bardzo dobrze przygotowani, a już sama taka świadomość dodaje wiary w pokonanie przeciwności. Tak naprawdę w przypadku kryzysu kluczem jest psychika i odpowiednie nastawienie. Jeśli jest źle, należy szukać rozwiązań, a nie wpadać w panikę. Dopóki ma się paliwo, jedzenie, energię, trzeba działać. Absolutnie nie można myśleć, że skoro jeden czy drugi pomysł się nie sprawdził, czas rezygnować.
Kiedy szliśmy z Wojtkiem Moskalem, po 30 dniach zużyliśmy połowę zapasów jedzenia i paliwa, a pokonaliśmy tylko jedną siódmą drogi. Teoretycznie nie było możliwe przejście sześciokrotności tej trasy przy połowie zapasów. Gdybyśmy myśleli matematycznie, od razu byśmy się poddali. Stwierdziliśmy jednak, że będziemy iść, dopóki mamy prowiant i paliwo, że przynajmniej się czegoś jeszcze po drodze nauczymy. Okazało się, że nasze przewidywania nie były słuszne. Zwiększyliśmy tempo, poprawiliśmy kilka rzeczy i doszliśmy do celu. To doświadczenie nauczyło mnie, że umysł zawodzi bardzo często, a świat jest trochę bardziej skomplikowany niż matematyka. Ta wyprawa nauczyła mnie również, by się nigdy nie poddawać.
Od tego czasu przemierzył pan świat wzdłuż i wszerz, był w wielu miejscach, często wiele razy. Przy takim trybie podróżowania łatwo popaść w rutynę, podobnie jak to bywa z pracą – im dłużej się ją wykonuje, tym łatwiej o wypalenie. Co pan robi, by nadal czerpać radość i naukę ze swoich podróży?
Dla mnie każdy dzień jest podrożą. Uważam, że nie chodzi o to, by wyjechać daleko, ale o to, by skoncentrować się na doświadczaniu. Np. w Japonii byłem już kilkadziesiąt razy i zawsze starałem się odwiedzać różne miejsca. Ostatnio postanowiłem spędzić czas tylko w Tokio. Mogłem pojechać do Beppu, Ogasawary, Shikoku, Kioto, Osaki. Mogłem pojechać do 100 różnych miejsc, ale zostałem 10 dni w Tokio, które jest tylko małym punktem na mapie Japonii. Okazało się, że nigdy nie miałem tak owocnego pobytu. Wystarczyło zmienić założenia i skoncentrować się na jednym miejscu. To była zmiana. Zrobiłem coś innego niż zawsze. Dzięki temu spróbowałem swoich sił w sztuce łucznictwa ceremonialnego kyūdō czy sztuce walki kendo, a nawet przebiegłem 18 km z japońskim maratończykiem.
Jaką lekcję z tej podróży zapamiętał pan najbardziej?
Kyūdō przypomniało mi, jak ważne w dążeniu do celu jest pamiętanie o nim. Dążąc do celu, często zapominamy o tym, że – po pierwsze – musimy mieć tarczę, po drugie – dokładny punkt na tej tarczy, a po trzecie – być zestrojeni z celem. Na końcu jednak nie jest najważniejsze, czy ten cel osiągniemy. Liczy się to, czy zrobiliśmy wszystko, by tak się stało. Nie kontrolujemy biegu strzały, tak jak nie mamy wpływu na ostateczny bieg wydarzeń.
Czy takie zestrojenie z celem nie jest też receptą na stworzenie zespołu, który jest wsparciem podczas wypraw? Jaka jest pańska recepta na budowę superzespołu?
Muszę przyznać, że moje kompetencje budowania zespołów są dużo mniejsze niż umiejętności motywowania. Większość wypraw realizuję w małych grupach i tutaj sekret tkwi w dobrym doborze ich członków. Zauważyłem jednak, że jestem zbyt łatwowierny. Za bardzo wierzę w to, co ludzie mówią na rozmowie rekrutacyjnej, a zazwyczaj mówią to, co się chce usłyszeć. Potem okazuje się, że wcale nie lubią wyzwań, jak deklarowali, ani nie kochają nowych rzeczy, bo wolą uporządkowanie i przewidywalność. Funkcjonujemy w świecie pełnym fałszu, ludzie są coraz bardziej nastawieni na siebie, przez co trudno budować zespoły. W moim przypadku w tej kwestii sprawdza się wspólnota celów. Mimo że te zazwyczaj są bardzo trudne, wspólna wiara w nie pozwala je realizować.
Czy to oznacza, że nie każdy zasługuję na szansę, że nie w każdym można wyzwolić potencjał?
Dla mnie zdobywanie wiedzy od ludzi to filar życia, jego istota. Podobnie jak dzielenie się wiedzą z innymi. Każdy człowiek, każdy kandydat do pracy ma jakąś wartość. Chodzi o to, by szukać wyzwań, które do nas pasują. Jeśli ktoś nie lubi biegać, a zgłasza się na start do maratonu, nie ma szans na ukończenie biegu. W budowaniu zespołów istotne są dwie strony: lider, który trafnie potrafi ocenić kandydatów i wyznaczyć im atrakcyjne cele, z którymi się utożsamią, oraz ludzie, którzy powinni mierzyć siły na zamiary, szukać tego, co lubią, a nie tego, czego nienawidzą.
W książce Wyprawa z 2012 roku napisał pan, że podczas wypraw przyswoił sobie dobre schematy i wzory, ale w biznesie nie miał się od kogo uczyć i zbyt małą wagę przywiązywał do podkreślania dobrych stron ludzi, a zbyt dużą do wytykania im mankamentów. Sporo czasu upłynęło od tego wyznania. Jak sytuacja ma się teraz?
Pisząc tę książkę, już starałem się widzieć we współpracownikach przede wszystkim dobre strony i ich sukcesy, bo to pomaga budować ich poczucie własnej wartości. Wierzę jednak, że lider z jednej strony docenia talenty, a z drugiej pomaga też w eliminowaniu słabych stron. Dlatego nadal motywuję swoich ludzi do pracy nad sobą, ale nigdy nie krytykuję ich w niekonstruktywny sposób.
Jakie to przynosi efekty?
Na pewno ja się z tym lepiej czuję. Jeżeli wiem, że zrobiłem wszystko, by komuś pomóc, to nawet jeśli się to nie udaje, mam satysfakcję. Życie nie polega na ciągłym osiąganiu sukcesów, nie da się być we wszystkim perfekcjonistą.
Życie to też kwestia trudnych wyborów. Są decyzje, do których trzeba dojrzeć?
W życiu są różne etapy, a każdy czemuś służy. Jakiś czas temu wycofałem się z rady nadzorczej firmy, którą zakładałem. Przez wiele lat zarządzałem nią, ale doszedłem do wniosku, by oddać ją w dobre ręce i poświęcić się pasji. Dzięki temu mogę skupić się na wykładach, pisaniu oraz projektach podróżniczych. Obecnie koncentruję się na zespole AINTE (Around The World with an AI Humanoid by Electric Car), ponieważ w przyszłym roku wyruszam w podróż dookoła świata z robotem humanoidalnym. W ramach tego projektu pracuję z rozporoszonym po całym świecie zespołem – projektowo, nie na zasadzie zatrudniania ludzi.
Zwiększ swoją efektywność i odzyskaj czas dla siebie »
To spore przedsięwzięcie i wygląda na to, że musi się pan zmierzyć z funkcją menedżera: zarządzać wyprawą, planować ją, zbierać fundusze, skupiać ludzi wokół celu, ale też być innowatorem i wizjonerem, który odkrywa nowatorskie formy podróżowania. Jak udaje się panu godzić tak wiele różnych ról?
Koncentruję się na istocie, a to, co mogę, rozdzielam. Nie jestem człowiekiem orkiestrą. Każda wyprawa to efekt pracy zespołowej. Lubię różnorodność, ale skupienie tylu wątków jest trudne. Wsparcie zespołu bywa konieczne. Testujemy różne modele wyprawy, odkrywamy ich słabe i mocne strony, weryfikujemy pomysły. Wykonujemy szereg eksperymentów, występujemy z robotem, dajemy mu pierwsze zadania do wykonania.
Podczas przygotowań do wyprawy zapewne więcej czasu udaje się panu spędzać w domu. Jak wygląda pana rutyna, gdy nie jest pan w drodze?
Biegam, medytuję, modlę się. Uważam, że nie ma większej wolności niż dyscyplina. To ona daje nam wolność. Jeśli nie wiemy, co robić, ciągle jesteśmy bombardowani koniecznością podejmowania decyzji. A taką sytuację łatwiej przyrównać do chaosu niż do wolności. Rutyna dnia daje przestrzeń do tego, by być wolnym i mieć czas dla siebie.
Jak pan dba o tę swoją wolność?
Budzę się około 5.30, ćwiczę jogę, biegam 40–60 minut, medytuję, piszę dziennik. Potem odwożę dzieci do szkoły, wypełniam obowiązki domowe i przygotowuję się do pracy w biurze lub w domu. Staram się stawiać sobie konkretne cele, by np. przebiec 100 km w ciągu miesiąca, znaleźć 4–5 godzin na jogę tygodniowo, wygospodarować pół godziny codziennie na medytację. W planach zawsze też uwzględniam rodzinę.
Zazwyczaj jest pan jednak gościem w domu. Podobnie jak wielu menedżerów odbywających liczne delegacje. Jak udaje się panu godzić podróżowanie z dbaniem o relacje rodzinne?
Gdy jestem w domu, to jestem z rodziną. Stawiam na obecność. Staram się też łączyć wychowywanie dzieci z podróżowaniem, więc zabieram je ze sobą. W zeszłym roku córka towarzyszyła mi w wyprawie „No Trace” samochodem elektrycznym do Japonii, a w te wakacje byłem z synem w podróży dookoła świata.
Gdy wracam z podróży, nie proszę o spokój i czas na odpoczynek. Po prostu jestem z rodziną. Życie jest pełne pozorów. Wcale nie jest powiedziane, że człowiek będący fizycznie w domu daje coś swoją obecnością. Często ludzie, którzy są w domu ciałem, nie są obecni duchem. Dlatego dla mnie przede wszystkim liczy się obecność.
Pańskim zdaniem w ten sam sposób przyswajamy sobie złe i dobre schematy. Potem zarówno w życiu, jak i w pracy powtarzamy i jedne, i drugie. A gdy coś się nie sprawdza, zamiast zastanowić się nad powodami, często bezrefleksyjnie powielamy te same zachowania. Jak się tych złych schematów oduczać?
Do oduczenia się złych schematów wiedzie tylko jedna droga, przez poznanie samego siebie. Pozwala to zidentyfikować źródła naszych reakcji, które często tkwią w traumach z dzieciństwa. Ta wiedza jest punktem wyjścia do pracy nad sobą i eliminacji złych przyzwyczajeń. Większość zachowań to po prostu schematy i gdy to zrozumiemy, okaże się, że wcale nie musimy się stresować. Gdy ja widzę, że np. się denerwuję, myślę o źródle tej reakcji. Zazwyczaj od moich złych schematów uwalniam się przed medytację, jogę, ćwiczenia. Przy tym wszystkim mam pokorę. Staram się odnosić sukcesy, ale nie za wszelką ceną, nie kosztem innych ludzi ani samego siebie. Trzeba zrozumieć, że nie mamy kontroli nad światem, zaakceptować własne granice, dać sobie przyzwolenie na porażki.
Dlatego że sukces często jest zbudowany na porażkach?
Jak miałem 5 lat, złamałem rękę. Spędziłem rok w szpitalu. Inne dzieci wmówiły mi, że rodzice do mnie nie wrócą. Takie coś może zabić dziecko, unicestwić jego otwartość na świat. Musiałem nauczyć się liczyć wyłącznie na siebie, zbudować świat w sobie, nawet przyjąć to, że będę musiał żyć bez rodziców. Podejrzewam, że moja siła do odbycia samotnej podróży na bieguny wzięła się z tego czasu. Myślę, że w tym tkwi moja moc, bo przecież nie jestem odludkiem, lubię być wśród ludzi, a przez długi czas byłem skazany na samotną wędrówkę. Gdy zacząłem analizować swoje życie i zastanawiać się, jak to się stało, że mogłem być sam przez dwa miesiące, doszedłem do tego wniosku. Trzeba być uważnym w poznawaniu samego siebie. Gdy musimy sobie radzić w beznadziejnych sytuacjach, warto wiedzieć, kim się jest.
Ta wiedza często płynie z etapów pośrednich, o których często wolimy nie pamiętać, mimo że to one prowadzą nas na szczyt. To momenty, kiedy się kształtujemy, wydobywają z nas możliwości i uczą określonych zachowań. Czy ma pan sposób na rozpoznanie etapów pośrednich?
Trzeba doceniać porażki, bo to one często są takimi etapami pośrednimi. Gdy przychodzi coś, co nie jest po mojej myśli, staram się być w tym obecny. To nie jest łatwe. Każda chwila się liczy. A my często chcemy robić rzeczy najważniejsze, zdobywać bieguny, sprawiać, by te momenty pośrednie były jak najkrótsze.
Trudno się dziwić, skoro żyjemy w erze kultu sukcesu i indywidualistów, którzy lubią się chwalić kolejnymi osiągnięciami. Czy pańskim zdaniem apetyt nie rośnie w miarę jedzenia?
Dlatego ja – wbrew temu schematowi – już myślę o tym, gdzie zamieszkam, gdy zrobię sobie przerwę od podróży. Jeszcze nie wiem, kiedy to będzie, ale rozważam jakieś odludne miejsce, może w północnej Norwegii, w jakimś zakątku Japonii, a nawet nad polskim Bałtykiem. Chodzi mi o znalezienie takiego miejsca, w którym będę się mógł w pełni wsłuchać w swoje myśli. Poza tym to nudne odnosić ciągłe sukcesy. Zresztą nie interesuje mnie to, co się sprzedaje w naszych czasach. Mnie interesuje to, co ponadczasowe.
