Dziewięć ważnych kierunków rozwoju mających znaczenie dla efektywnego funkcjonowania ochrony zdrowia zidentyfikował PwC w raporcie Trendy w polskiej ochronie zdrowia 2017. Warto, aby przyjrzeli się im szczególnie interesariusze systemu – Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia, samorządy oraz prywatni inwestorzy krajowi i zagraniczni.
Kontynuacja reformy systemu ochrony zdrowia. Podstawowym problemem sektora ochrony zdrowia jest permanentne niedofinansowanie. Tak było, jest i będzie. Nie pomoże wyłącznie zwiększanie nakładów, ponieważ cały system działa nieefektywnie. Jeśli pieniądze mają być sensownie wydawane, trzeba zrobić audyt poszczególnych obszarów systemu i w ten sposób zrozumieć realne koszty poszczególnych procedur medycznych w zakresie opieki podstawowej, specjalistycznej, szpitalnictwa, rehabilitacji itd.; określić strategiczne cele oraz wypracować praktyczne rozwiązania służące do monitorowania i korygowania wdrażanych zmian.
Reformą powinny zostać objęte wszystkie ogniwa – podstawowa opieka zdrowotna (POZ), ambulatoryjna opieka zdrowotna (AOS), szpitale, diagnostyka, opieka długoterminowa, usługi sanatoryjne i rehabilitacja. Wielowymiarowy system, jaki u nas funkcjonuje, wymaga, aby poszczególne segmenty nie tylko ze sobą współpracowały, ale też realizowały politykę zdrowotną.
Zreformowana we wszystkich obszarach opieka zdrowotna powinna przynieść wymierne oszczędności (szczególnie w szpitalnictwie, opiece sanatoryjnej i uzdrowiskowej oraz opiece długoterminowej, gdzie liczba łóżek nie jest odpowiednia do potrzeb) i pogłębić proces realokacji środków finansowych pomiędzy poszczególnymi obszarami.
Zmiany w infrastrukturze
Infrastruktura składa się z opieki dziennej (ośrodki POZ, AOS, diagnostyka, rehabilitacja) oraz stacjonarnej (szpitale, sanatoria, szpitale uzdrowiskowe, domy opieki długoterminowej) oraz leczenia w domu pacjenta przy wykorzystaniu nowych technologii. Ta pierwsza dynamicznie się zmienia, szczególnie tam, gdzie jest kapitał prywatny. Natomiast ta druga jest dość skostniała i wymaga mocnej reorganizacji choćby z uwagi na zmiany demograficzne, przesuwanie procedur do leczenia ambulatoryjnego czy nakłady inwestycyjne potrzebne do dostosowania placówek do oczekiwań pacjentów i nowych norm.
Reorganizacja powinna doprowadzić do zmiany przeznaczenia całych oddziałów szpitalnych albo zamykania zbędnych, zadłużonych i nieefektywnych placówek. Na przykład mamy za dużo oddziałów położniczo‑ginekologicznych (rodzi się mniej dzieci), a za mało geriatrycznych (społeczeństwo się starzeje).
Rosnące koszty
Koszty działania poszczególnych placówek leczniczych to przede wszystkim: koszty personelu (około 52% kosztów ogółem), usług zewnętrznych, w tym żywienia pacjentów (około 24%), materiałów (około 18%), amortyzacji infrastruktury (około 4%), zarządu i administracji (około 2%) oraz inne, np. koszty obsługi zadłużenia. Praktycznie wszystkie rosną, najbardziej – wynagrodzenia. Efektywne wykorzystanie środków NFZ, infrastruktury, zasobów kadrowych, szczególnie specjalistów, może istotnie je zmniejszyć, jednak chodzi tu głównie o efektywniejsze wykorzystanie zasobów kadrowych (brakuje nam lekarzy niektórych specjalności i pielęgniarek).
Coraz większa rola danych
Przetwarzanie danych to obszar, który pozwala na dokładne planowanie na poziomie każdej jednostki, mierzenie efektów (klinicznych i ekonomicznych) oraz premiowanie najlepszych placówek i wspieranie najsłabszych w działaniach naprawczych. Technologia służy w tym przypadku do wdrożenia mechanizmów proefektywnościowych na wzór tych stosowanych w firmach komercyjnych, jednak pod nadzorem odpowiednich organów. Ponieważ płace czy koszty usług obcych różnią się w poszczególnych województwach, powinny być opracowane wskaźniki korygujące te różnice. Mogłyby one obejmować mierniki kliniczne i wiele innych okołomedycznych, składając się na tzw. wskaźnik ogólnej sprawności. Im byłby wyższy, tym więcej pieniędzy otrzymywałaby dana placówka i odwrotnie.
Nowe technologie
Zaawansowana technologia wykorzystywana w ochronie zdrowia jest receptą na brak pieniędzy budżetowych. Polska posiada wszystkie zasoby potrzebne do rozwoju telemedycyny: technologię, kapitał prywatny gotowy do inwestycji oraz pacjentów oczekujących na nowe rozwiązania. Trzeba tylko przesunąć w tym kierunku zainteresowanie i strumień pieniędzy (więcej w tekście Pacjent w cyfrowym świecie).
Natomiast biotechnologia z nielicznymi wyjątkami rozwija się w ograniczonym zakresie, a to także przyszłość ochrony zdrowia, szczególnie w profilaktyce, diagnostyce oraz farmacji. Aby skorzystać z możliwości, jakie otwiera przed pacjentami, trzeba zapewnić środki budżetowe na badania przedkliniczne i kliniczne, które umożliwią jej rozwój.
Zwiększenie efektywności operacyjnej
Narzędzia zarządcze dające szansę na poprawę efektywności operacyjnej i kosztowej obejmują takie obszary, jak: centralizacja funkcji zakupowych, centralizacja funkcji wsparcia, optymalizacja procesów (efektywne zarządzanie), konsolidacja jednostek ochrony zdrowia oraz wprowadzenie wynagrodzeń uzależnionych od realizacji celów. Wzięte pod uwagę powinny być także inicjatywy konsolidacji funkcji wsparcia sieci szpitali publicznych, co poprawiłoby ich rentowność. Nasze doświadczenia wskazują, że porównanie ekonomiki pojedynczego szpitala oraz grupy wielu szpitali wypada na korzyść grupy. Oszczędności wynikające ze wspólnych zakupów, centralizacji IT, administracji oraz funkcji wsparcia w przypadku grupy składającej się z 10–20 podmiotów wynoszą w skali roku 10–15%, przy większych grupach rosną. Optymalizacja procesów za pomocą metodologii lean management, pomijając nawet niższe koszty, daje lepsze rezultaty leczenia pacjentów, większe ich zadowolenie, bardziej zmotywowane kadry (zajmują się tym, w czym są wyspecjalizowane, nie tracąc czasu np. na dokumentację) lub lepiej funkcjonujące obszary, które opisujemy jako „niedodające wartości pacjentowi”, a często wręcz odejmujące tę wartość.
Opieka długoterminowa
Większa liczba zachorowań na choroby przewlekłe, zmiana modelu rodziny, rosnąca liczba jednoosobowych gospodarstw domowych oraz starzejące się społeczeństwo (liczba osób w Polsce w wieku 65+ wzrośnie w ciągu najbliższych 20 lat o mniej więcej 3 miliony i wyniesie 8,5 miliona) przyczyniają się do dynamicznego wzrostu zainteresowania opieką długoterminową. Dużo niższe ceny, dobra jakość oraz nowe inwestycje powodują też, że Polską zainteresowani są emeryci z Europy Zachodniej. Warto więc opracować kompleksowy model działania w skali makro (systemowy), jak i dla pojedynczych placówek. Co trzeba wziąć pod uwagę? Finanse; modele działania poszczególnych podmiotów w zależności od funkcji, lokalizacji, rodzaju pacjenta itd.; utworzenie sieci firm świadczących taką usługę i określenie zasad współpracy z sektorem prywatnym, który już inwestuje w tym segmencie; opracowanie jasnych zasad przepływu pacjentów (kto zgłasza, jak działa kolejka, jakie są niezbędne kryteria); zaprojektowanie całego systemu licencji i certyfikacji czy zorganizowanie systemu standardów jakości.
Turystyka medyczna
Turystyka medyczna rozwija się w Europie Środkowo‑Wschodniej w tempie ok. 12–15% rocznie. Do Polski przyjeżdża dziś wielu pacjentów (zarówno z Zachodu, jak i Wschodu) – głównie korzystają z klinik dentystycznych, medycyny estetycznej, uzdrowisk, Medical SPA czy ośrodków opieki długoterminowej. Potencjał jest jednak jeszcze większy, zwłaszcza w medycynie specjalistycznej, na przykład: chirurgii kosmetycznej, leczeniu otyłości, kardiologii, ortopedii, onkologii czy okulistyce. Trzeba jednak dokapitalizować te dziedziny i opracować strategię pozyskiwania pacjentów, wzorując się na krajach, które tę działalność mocno rozwinęły.
Rozwój prywatnego sektora
Sektor prywatny dominuje w świadczeniu usług w podstawowej opiece zdrowotnej, opiece ambulatoryjnej, rehabilitacji, opiece długoterminowej i leczeniu uzdrowiskowym. Domeną publiczną jest leczenie szpitalne. Spodziewamy się, że reforma i dalszy rozwój ochrony zdrowia w Polsce będą musiały się oprzeć na współpracy pomiędzy tymi sektorami, ponieważ korzyści odniosą wszyscy. Jednak aby tak się stało, powinny być spełnione pewne warunki, jak: przewidywalność, stabilność, transparentność i otwartość na reformy i negocjowanie kwestii, które pojawią się w trakcie współpracy.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Jakim przywódcą jesteś? »
